Het Double Helix-model is op veel terreinen praktisch toepasbaar. Het wordt ingezet voor persoonlijke en leiderschapsontwikkeling en organisatieverandering, maar ook voor de opvoeding van kinderen en het ontwikkelen van een duurzame maatschappij. In dit artikel beschrijf ik de eerste van de drie belangrijkste componenten van het Double Healix-model: de twaalf fasen.
De fasering in het Double Healix-model voor persoonlijke ontwikkeling is zoals gezegd gebaseerd op onderzoek van Joseph Campbell (1968) naar een universele verhaalstructuur. Hij ontdekte dat deze structuur – Campbell noemde het de monomythe – in alle tijden en over de gehele wereld terugkwam. Christopher Vogler (2004) vereenvoudigde de structuur voor scenarioschrijvers in Hollywood naar twaalf fasen. Met kleine aanpassingen werd dit vervolgens het fasemodel van Double Healix. Voorafgaand aan de twaalf fasen eerst iets over de mens als verhalenverteller.
Het belang van verhalen
Wij mensen hebben als geen ander levend wezen het vermogen een gebeurtenis in de tijd te plaatsen. We leren van de geschiedenis om de toekomst vorm te geven. We verbeelden een ideaal en maken scenario’s om aan dit ideaal te werken. Zodra we een gebeurtenis op een tijdlijn plaatsen, zijn we een verhalenverteller. Eigenlijk doen we niets anders. ‘Het was een vreemde vergadering. We begonnen veel te laat, we hebben vier van de tien agendapunten besproken en geen enkel besluit genomen.’ Een verhaal in twee zinnen. Als je twee mensen laat praten over een gebeurtenis, krijg je waarschijnlijk twee verschillende verhalen. Waar de één vertelt over tegenslagen en diepgaand lijden vertelt de ander een verhaal over spannende ervaringen, onverwachte ontmoetingen en kansen. Het verhaal dat jij vertelt, is jouw verhaal. De optelsom van al je verhalen vormt jouw leven.
Niet alleen als individu, maar ook als groep en zelfs als mensheid delen we verhalen die ons verbinden en vormen. De Bijbel, de Koran en de Thora staan vol verhalen die voor velen van ons het fundament van ons geloof vormen, onze identiteit bepalen en een levensrichting bieden. De verhalen die we elkaar vertellen over onze gezamenlijke afkomst, hebben invloed op wie we zijn als bevolkingsgroep.
Verhalen bepalen de wijze waarop we ons als groep organiseren. Jagers en verzamelaars zagen voor zich hoe ze zich konden vestigen, land konden hergebruiken en een voorraad konden aanleggen voor de winter. We specialiseerden ons in het bakken van brood en het brouwen van bier en verzonnen dat het handig was om te ruilen, om een markt te hebben, om geld te maken, een gemeenschap te vormen, landsgrenzen te bepalen en organisaties op te richten. Dat we geld als ruilmiddel gebruiken, dat we een natie vormen, dat we werken voor een organisatie is slechts een idee, een verhaal waarin we graag geloven. Grenzen zijn vrij willekeurig ontstaan op basis van veroveringen en oorlogen. Als mens geloven we dat de grens er is, dieren zien dit niet. Geld is een bedacht ruilmiddel, vroeger nog gebaseerd op een goudstandaard, nu in de vorm van plastic of als cryptomunt. Dat we werken voor een organisatie is een verhaal waarin we geloven omdat het ons op efficiënte wijze in grote groepen organiseert. De groepen bieden bescherming en geven ons macht over andere groepen en andere diersoorten. Verhalen helpen ons om als soort te overleven.
Terug naar ons persoonlijke verhaal. Door ons verhaal onder de loep te nemen, ontdekken we patronen die we graag in stand houden of versterken als we tevreden zijn met de manier waarop we leven. Soms, als we vastlopen, herijken en herschrijven we ons verhaal. We creëren voor onszelf een nieuw beeld van een leven waar we ons voor willen inzetten. Meestal zijn we ons maar half bewust van dit beeld. Persoonlijk leiderschap is het steeds bewuster werken aan het verhaal van jouw leven, met telkens uitdagingen van een ander kaliber.
Twaalf fasen
In ieder verhaal gaat een hoofdpersoon op zoek naar de betekenis van zijn leven: ‘Hoe haal ik het beste uit mijn leven, hoe kan ik iets betekenen voor mijn omgeving?’ Zijn ontdekkingsreis kent twaalf fasen:
Als procesbeschrijving voor persoonlijk leiderschap biedt het Double Healix-model ons met de twaalf fasen een structuur om steeds weer nieuwe stappen in onze ontwikkeling te maken en zo goed mogelijk de regie over ons leven te voeren.
