Als coach ben je gericht op het helpen van anderen. Een valkuil is dat je je daarbij richt op het ‘fiksen’ van problemen, op wat er allemaal niet werkt of op het iemand van A naar B brengen. Terwijl duurzame verandering juist voortvloeit uit het activeren van een persoonlijke inspirerende visie. In dit artikel lees je hoe je als coach optisme aan het werk zet.
Probleemgerichte benaderingen triggeren namelijk innerlijke reacties waardoor coachees onzeker worden, hun beeld van hun realiteit verder bekrachtigd wordt en daardoor negatieve emoties voelen. Het effect is dat daardoor hun aandacht en gedragsrepertoire worden beperkt en vernauwd. Daartegenover creëert een optimistische, oplossingsgerichte benadering gericht op een positieve toekomst juist positieve emoties met een tegenovergesteld effect. En dat is zelfs fysiologisch verklaarbaar.
Van ‘moeten’ naar ‘willen’!
Door ons te richten op een haalbaar positief doel of een betere toekomst, activeert ons parasympatische zenuwstelsel namelijk, waardoor we ons relatief ontspannen voelen. Ter vergelijking: als we gestrest zijn, wordt juist ons sympathische zenuwstelsel actief. We noemen die positieve visie situatie ook wel de PEA (Boyatzis. 2006): de Positieve Emotionele Aantrekkingskracht. In deze situatie zijn we gericht op wat we willen en niet op wat we allemaal (zouden) moeten. In dat laatste geval ontstaat een tegengestelde staat, de NEA, Negatieve Emotionele Aantrekkingskracht. De NEA is gericht op ‘wat moet, wat hoort’, op verplichtingen en activeert juist onze stressrespons. De PEA en NEA zijn 2 verschillende psychisch-fysiologische toestanden die bestaan uit verschillende emotionele, psychologische, fysiologische en neurologische kenmerken die een “kracht rond iemands denken, voelen en gedrag” creëren.
Je activeert de PEA als je iemand stimuleert na te denken over wie hij wil zijn, over zijn ideale zelfbeeld dat inspireert, of over dat wat hij echt belangrijk vindt. Ook het bevestigen van kwaliteiten en sterke punten leidt tot het activeren van de Positieve Emotionele Aantrekkingskracht. En dat gebeurt ook door iemand iets te laten doen waarvan ie het gevoel heeft dat het eigenlijk misschien wel uitdagend is, maar dat ie door aangeboorde inspiratie en zelfvertrouwen wel aandurft. Omdat zijn sterke punten bekrachtigd worden.
Het belang van coachen vanuit de PEA, vanuit optimisme
Vanuit de PEA kunnen we als coach onze coachees zo echt helpen floreren, met blijvende resultaten. Vanuit intrinsieke motivatie en vertrouwen. Door de juiste waarderende vragen te stellen boren we optimisme aan met het naar boven halen van relevante positieve ervaringen én idealen, en brengen we het brein in de PEA-stand. Met positieve gevolgen voor de breinactiviteit. Want door positieve gevoelens te activeren, door het bespreken van wensen, ervaringen en verwachtingen ontstaat een breder bewustzijn en meer ruimte voor oplossingen.
Vaak als we andere, vaak meer voor de hand liggende vragen stellen, gaat de aandacht vooral naar verbeterpunten en negatieve accenten. Naar ‘moeten’ in plaats van naar ‘willen’. In de meeste gevallen, maken die vragen (onbedoeld) de ander kleiner, door ze een ideaalbeeld op te leggen en door te focussen op tekortkomingen. In plaats van ze te inspireren door hun natuurlijke nieuwsgierigheid en positieve verbeeldingskracht te stimuleren. Als je focust op verbeterpunten, op hoe dingen anders moeten, is de kans groot dat mensen juist in de NEA-stand terecht komen. Een subtiel, maar erg belangrijk verschil.
Taal is cruciaal
En taal is hierbij belangrijk. De lading van de woorden die gehanteerd worden en de manier waarop vragen gesteld worden, bepalen namelijk hoe onze hersenen de informatie die op ons afkomt interpreteren. Daarom is een positieve shift in de vragen die je je cliënten stelt een eerste stap naar optimistische verandering. Onthoud: wil je per ongeluk de stressreactie (en dus de bijbehorende bewustzijnsvernauwing) versterken door vragen ‘Hoe ziet je probleem eruit?’, ‘Wat vindt je lastig?’, ‘Waar loop je op vast’)? Of, wil je juist de oplossingsgerichte blik verder verbreden en tot nieuwe, onderzoekende gedachten en acties uitnodigen (‘Wat heeft er in het verleden goed gewerkt?’, ‘Laten we het succes van vorige week eens bekijken om te zien hoe je daar de komende tijd verder je voordeel mee kunt doen’ of ‘Wat wil je graag bereiken en wat heb je daarvoor nodig?’).
Het verschil tussen de PEA en de NEA is eigenlijk het verschil tussen:
- Het activeren van het parasympatisch zenuwstelsel (ons ‘rest & digest’ systeem) of juist van het sympathisch zenuwstelsel (ons fight or flight systeem).
- Nadenken over positieve impact versus negatieve impact.
- Dromen versus realiteit.
- Focus richten op mogelijkheden versus problemen.
- Veroordelen en waarderen.
- Het gaat over je richten op iets wat je WILT doen, tegenover je richten op iets wat je MOET doen of wat van je verwacht wordt.
- Over iets wat je graag zou willen proberen en daar juist zin in hebt versus iets wat je met tegenzin moet doen. Positieve spanning (eustress) versus nervositeit (distress).
- Optimisme versus pessimisme.
Realisme toevoegen
We hebben beiden nodig, want we hebben de negatieve NEA nodig om te kunnen overleven, maar we hebben de PEA nodig om te groeien, om te floreren en op te bloeien en nieuwe mogelijkheden uit te proberen. Zoals we in ons leven ook echt zowel ‘willen’ als ‘moeten’ nodig hebben. We bewegen dus steeds tussen beide situaties.
Uit onderzoek blijkt echter: bijna alle duurzame, wenselijke verandering start vanuit de PEA-toestand. Vanuit wat iemand graag wil. De NEA-toestand zorgt ervoor dat iemand negatief wordt, de verdediging ingaat en blokkeert. In de PEA voelen we positieve energie die ons naar onze doelen toe helpt bewegen.
In coaching zijn deze inzichten over de verschillen tussen de PEA- en de NEA-staat erg waardevol. Of het nu gaat om individuen of teams: de mate waarin het toekomstbeeld inspirerend en (letterlijk!) aan-trekkelijk is, of juist eerder weerstand oproept, heeft direct invloed op de motivatie van je coachee (team) en daarmee op de kwantiteit én kwaliteit van energie en dus op de richting waarin die energie wordt ingezet.
Coaching vanuit de Positieve Emotionele Aantrekkingskracht
Help daarom als coach cliënt(-teams) om allereerst een aantrekkelijk toekomstbeeld te formuleren. Een positieve visie met tractie die echt inspireert. Die ‘toenadering’ uitlokt, echt aantrekt. Focus dus niet op verbeterpunten, maar op het ontwikkelen van die positieve visie en daarnaast op het uitbouwen van aanwezige kwaliteiten en vermogens. In mijn boek Optimisme aan het werk vind je de POWER to CHANGE aanpak met concrete oefeningen en handvaten om coachees hiermee te helpen.
Coaching vanuit de Positieve Emotionele Aantrekkingskracht is eigenlijk optimisme aan het werk zetten: focussen op een best mogelijke versie van het individuele of team zelf en het inzoomen op sterktes en hulpbronnen blijken duurzame gedragsverandering te ondersteunen. Coach dus op ontwikkeling van realistisch optimisme, gericht op een positief toekomstbeeld en bouw daarbij mee aan vertrouwen dat dat positieve toekomstbeeld gerealiseerd kan worden.
