Mindfulness als coachingsmethode leert mensen omgaan met pijn, ziekte, stress en angst. Renske van Berkel, mindfulnesstrainer en coach, maakte een vertaalslag naar de individuele coachingspraktijk.
Mindfulness in coaching
Mindfulness in coaching is een coachingsmethode die onder meer gebaseerd is op het gedachtegoed van Thich Nath Hanh, een bekende boeddhistische monnik, en op het werk van Jon Kabat Zinn, hoogleraar in de VS. Kabat Zinn ontwikkelde de Mindfulness Based Stress Reduction training (MBSR), ook wel aandachttraining’ genoemd. Deze training bestaat uit een combinatie van oosterse meditatietechnieken (vipassana) en westerse psychologie over stress. Zij is gericht op stressreductie en stresspreventie.
Mindfulness, een weg naar innerlijk leiderschap
Mindfulness in Coaching is gebaseerd op boeddhistische wijsheid en westerse cognitieve psychologie. De aanpak is toegesneden op individuele coaching. Deze methode helpt de coachee zich toenemend bewust te worden van de manier waarop hij reageert op stressvolle gebeurtenissen. Erkennende, milde aandacht speelt hierbij een belangrijke rol. Vanuit een accepterende houding zal hij zijn (stress)reacties van denken, voelen en handelen makkelijker herkennen en onderkennen, zelfs in de hectiek van de dag. Deze niet altijd even gezonde reacties kunnen zodoende plaatsmaken voor bewuste antwoorden. Dit is in feite de kern van mindfulness.
Het komt veel voor dat een coachee zich ongelukkig voelt omdat hij in omstandigheden verkeert die hij niet wil. Er is automatisch verzet. Hij fixeert zich daarbij onbewust op gevoelens en gedachten. Dat wil zeggen: hij wórdt helemaal boosheid, verdriet of haat. Of hij blijft onwrikbaar in het gelijk hebben of in een verlangen dat het anders moet. Dit noemen we een geïdentificeerde houding. Hij kan moeilijk deze gevoelens en gedachten loslaten. Met als gevolg dat zijn lijden dubbel zo zwaar is.
Reageren in het hier-en-nu
Mindfulness in Coaching leert de coachee op te merken hoe hij in het hier-en-nu reageert. Hij gaat door deze beoefening langzamerhand inzien hoe hij zich laat verblinden door zijn gehechtheid aan emoties en gedachten. Hij leert stil te staan, om met aandacht zijn innerlijke reacties te kunnen observeren: open en nieuwsgierig. Zo kan hij steeds beter de situatie zien zoals die werkelijk is, vanuit een ongebonden, vrije houding van niet-oordelen. Uiteindelijk leidt dit tot loslaten van zijn verzet tegen een situatie. Betekent dit dat hij zich dan maar lijdzaam moet neerleggen bij wat er is? Nee, zeker niet. Het gaat erom dat hij zich in eerste instantie kan ontspannen bij hoe zijn omstandigheden zijn. Pas dan, in deze zijnsmodus, is hij in staat moed te verzamelen om te kunnen veranderen wat hij kán veranderen en zal hij rust ontwikkelen om te leren aanvaarden wat hij niet kan veranderen. Zo ontwikkelt de coachee innerlijk leiderschap en innerlijke vrijheid. Het is meer dan belangrijk dat de coach hierin een rolmodel is. Hoe meer hij zelf in natuurlijke verbinding is met een attitude van alertheid en openheid en hij vanuit het lege midden (zonder te oordelen) aanwezig kan zijn, hoe beter deze methode werkt.
Hoe gebruik je mindfulness in coaching in de praktijk?
Mindfulness in Coaching wordt als methode ingezet wanneer er bij de coachee sprake is van ongezonde reacties op gebeurtenissen die hem stress geven. Vaak leiden deze reacties tot (fysieke) schade of emotionele pijn. Hoewel ze voor de coachee gedurende lange tijd vertrouwd en veilig kunnen voelen, zijn ze uiteindelijk niet bevorderlijk voor zijn welzijn.
Meestal worden stressreacties onbesuisd en ondoordacht uitgeleefd. ‘Ik heb het alweer gedaan voordat ik het weet’ is dan de conclusie. Je kunt hierbij denken aan: overmatig hard werken, negeren van lichamelijke pijn of moeheid, zichzelf voortdurend veroordelen, afhankelijkheid van verslavingen, zichzelf wegcijferen, wegrationaliseren van angsten en andere gevoelens, of anderszins. De coachee is in feite blind voor deze zaken en ziet niet meer dat hij zichzelf vruchteloos herhaalt.
De coach die thuis is in de principes van mindfulness kan de coachee bij deze kwesties met afgestemde mindfulnesstechnieken geweldig ondersteunen. Zodat de coachee, op het moment waarop hij weer neigt naar automatisch reageren, zichzelf hierop kan ‘betrappen’. Hij schept dan ruimte om een keuze te maken tussen: doen wat hij altijd deed of het uitproberen van een alternatieve houding ten opzichte van een gebeurtenis. Het leren ontwikkelen van een innerlijke waarnemer is hierbij van belang. Het is het ontwikkelen van een oordeelloze innerlijke getuige, die met mildheid kijkt naar wat iemand doet of laat. De coachee leert deze innerlijke observator te ontwikkelen door het beoefenen van verschillende vormen van inzichtmeditatie. Hij is hierdoor steeds vaker in staat om te stoppen, ruimte te maken, oordeelloos te kijken en … te antwoorden in plaats van te reageren.
Inzichtgevende en ervaringsgerichte meditatieve technieken
Coachen vanuit de principes van mindfulness betekent: afgestemde, inzichtgevende en ervaringsgerichte meditatieve technieken aan kunnen reiken. De coach moet in staat zijn de achtergrond ervan zo nodig te verduidelijken. Daarnaast zal hij de ervaringen van de coachee helpen verdiepen door de techniek van inquiry toe te passen. Hij focust hierbij op het bewust zijn van de directe ervaring van de coachee in plaats van dat hij de ervaring cognitief uit laat werken. Zoals gezegd is de houding van de coach met betrekking tot zijn eigen persoonlijke ervaringen met mindfulness evident.
Door: Renske van Berkel
Bron: Het Coachingsmethoden Boek – Voor en door topcoaches
