Anne de Jong: ‘Coachen op samenwerkingen heeft iets magisch’

Het coachen van samenwerkingen vereist een heel andere aanpak dan het coachen van individuen stelt Anne de Jong, relatiecoach, auteur van een zestal boeken en oprichter van NONONS. ‘Het ontrafelen van die interactie heeft iets magisch!’ Op 23 april 2024 staat zij op het podium van Het Grote Coachevent met de keynote ‘Hoe pak je gedoe in relaties aan?‘ 

Je gaat bij het event onder andere spreken over het coachen van stellen, collega’s en andere samenwerkingen. Wat maakt duo’s zo interessant?

‘Heel veel mensen komen bij een coach omdat ze last hebben van anderen. Denk aan de manager en de medewerker die niet overweg kunnen, partners, collega’s of ouders en kinderen. Vaak plaatsen coachees zich op zo’n moment in een slachtofferrol: “Ik ga zo gebukt onder deze man of vrouw, want hij/zij doet dit of dat.” Dit noem ik “blaming”. Als coach kun je iemand dan natuurlijk helpen om beter om te gaan met de ander, maar aangezien je slechts één kant van het verhaal hoort, zie je hun blinde vlek vaak niet. De coachee heeft namelijk óók een aandeel in deze interactie.’

“Mensen vervallen snel in slachtofferschap”

Als je mensen samen ziet, krijg je een vollediger plaatje

‘Het kan gebeuren dat jij als coach iemand gaat versterken in die blinde vlek. Dat maakt het individueel coachen ook lastig. Mensen maken zo veel denkfouten en die zie je niet allemaal als je ze alléén spreekt. Sterker nog: soms ga je iemand versterken in een denkfout. Dan ga je er met je coachee bijvoorbeeld aan werken dat deze beter zijn of haar grenzen leert aangeven, terwijl het probleem daar helemaal niet ligt… Als je mensen samen ziet, krijg je een vollediger plaatje.’

Kun je een concreet voorbeeld hiervan geven?

‘Denk aan de coachee die jou vertelt dat haar man zo weinig ondersteunend is. Zodra je ze samen ziet ontdek je dat alles op háár manier moet: hij dopt de boontjes niet goed, hij knoopt de vuilniszak verkeerd dicht, hij hangt de was niet goed op… Daar zit iets heel dwangmatigs onder dat misschien eigenlijk aangepakt moet worden. Als je alleen háár ziet, merk je dat wellicht niet op. Dan zegt zij: hij doet nooit wat in huis! Terwijl, als je ze samen ziet, weet je: zij geeft hem ook niet de ruimte.’

In je boek beschrijf je dat je het zo ontzettend leuk vindt om stellen en samenwerkingen te coachen. Wat maakt het zo leuk?

‘Het grappige aan stellen coachen vind ik: alles wat er is, is veel zichtbaarder. En je kunt ook veel meer in het hier en nu coachen. Ieder vertelt wat hij weet en waar hij last van heeft en daar ga je heel direct mee aan de slag.’

Hoe pak je dat aan?

‘Zoals ik in mijn boek beschrijf heb ik daar tien hulpvaardige superskills voor ontwikkeld. Voorbeelden hiervan zijn: het voeren van eerlijke gesprekken, kwetsbaarheid tonen, zonder oordeel luisteren. Allemaal zaken die voor velen een stuk lastiger zijn dan je denkt.’

Wat maakt de interactie tussen mensen zo aantrekkelijk voor jou?

‘Het is gewoon ontzettend spannend! Je werkt met twee mensen die allebei hun individuele issues hebben, maar je coacht alleen op de interactie. Je helpt ze om samen te ontdekken waar het misgaat. Neem het voorbeeld van de manager en de medewerker die zich bij deze manager heel klein voelt worden. Ze balen hier beiden van en dus help je ze om samen te kijken waar het wringt. Als je uiteindelijk de crux vindt binnen die interactie, heeft dat iets magisch.
Dat vraagt natuurlijk om diverse skills waar we in onze opleiding ook heel erg op trainen. Een daarvan is “meervoudige partijdigheid”, dat wil zeggen: ‘je bent voor beiden, je kiest nóóit een kant. Dat betekent dat je aan de ene kant heel neutraal moet zijn, maar aan de andere kant ook heel veel empathie moet geven op het gevoel dat iemand heeft.’

Dat neutraal zijn lijkt me soms verrekte lastig…

‘Dat is het ook! Je moet natuurlijk altijd waken voor het krijgen van een ‘voorkeur’ voor de een of de ander. Denk bijvoorbeeld aan issues als overspel binnen een relatie. Natuurlijk kijkt iedereen de pleger van het overspel aan, maar je bent er voor beiden en je moet er te allen tijde boven blijven staan. Wat ik altijd probeer is op een gegeven moment zodanig te “levelen” met beiden dat je ook met z’n allen kunt lachen.

En er zijn natuurlijk ook grote valkuilen waar we in de opleiding veel aandacht aan besteden. Bijvoorbeeld de arrogante gedachte dat jij het wel even kunt oplossen als coach. Of zaken als partij kiezen, scheidsrechter spelen, al dat soort dingen die funest kunnen uitpakken. Bijvoorbeeld dat hun probleem jouw probleem wordt. Dan word je net zo machteloos als dat paar dat tegenover je zit en daar hebben ze niets aan.’

“Iedereen is kinderachtig in zijn hoofd”

Ik las je boek ook een beetje als een pleidooi voor bij elkaar blijven

‘Het is zeker geen pleidooi voor koste wat het kost bij elkaar blijven. Er zijn situaties waarin je onder ogen moet zien: wij zijn gewoon niet zo’n goede match. Het is misschien wel een pleidooi voor het trainen van liefdesvaardigheden, op de aspecten waar je wél invloed op hebt. Bijvoorbeeld door beter naar elkaar te luisteren, sorry te leren zeggen, je kwetsbaarheid te tonen en positief ruzie te maken bijvoorbeeld.’

Wat is positief ruziemaken?

‘Dat is zo ruziemaken dat je de ander kunt laten zien wat voor jou belangrijk is en wat jou raakt. Hierbij moet je echter wel de ‘Verwoestende Vier’ uitschakelen, zoals ik ze noem.’

En dat zijn?

‘Kritiek leveren, jezelf verdedigen, minachting uiten of cynisch zijn en (innerlijk) vertrekken. Als je deze Verwoestende Vier leert herkennen en ombuigen, kun je positief – en dus constructief – ruziemaken. Dan levert het echt wat op.’

Tot slot, je huidige man – schrijver Kluun – komt ook in je boek voor. Je beschrijft heel openhartig jullie strubbelingen als partners met beiden eerdere relaties met kinderen. Sinds kort wonen jullie samen. Hoe bevalt dat?

‘Dat bevalt gelukkig heel goed. Ik hoef niet meer met mijn tasje heen en weer tussen twee huizen. Ja, ik kan niet anders zeggen: dat gaat heel erg goed.’

Anne de Jong studeerde ooit psychologie en volgde vervolgens ook ongeveer elke coachopleiding die je voor mogelijk kunt houden. Inmiddels heeft ze zelf een opleidingsinstituut voor coaches (NONONS) én begeleidt ze duo’s in conflict: of dit nu op werk is of in de liefde.

Tekst: Hedda Treffers.