Zelf doorlopend blijven leren

Voor wie zich bezighoudt met leerprocessen in groepen, intervisiebegeleiders en studenten begeleidingskunde schreven Ger van Doorn en Marijke Lingsma het boek Intervisiecoaching. Dit boek helpt om intervisiegroepen beter te coachen naar de gewenste zelfstandigheid in het leren van en met elkaar.

Zelf doorlopend leren om anderen te kunnen begeleiden

Wie zichzelf niet bewust is van zijn eigen, levenslange leerlingschap, die is zijn leraarschap niet waard. Met betrekking tot intervisiecoaching betekent dit: als je hebt besloten dat je ‘alles al weet’, hoe kun je dan de ander nog verleiden tot nieuwe ontdekkingen? Nu zijn dus onze vragen: Wat is jouw eigen leerbehoefte als intervisiecoach? Door wie of wat laat jij je leiden? Met welk doel precies en vanuit welke innerlijke behoefte? Wat is jouw persoonlijke relatie tot het vak van intervisiecoach?
Inderdaad: een gek weet meer vragen te stellen dan een wijze kan beantwoorden. Nou, die ‘gek’ willen wij dan nu wel even zijn.

Hoe zit het met jouw wijsheid? Krijg je er één beantwoord? En hoe draagt dat bij tot jouw groei als coach? Dan is het goed!
Zelf doorlopend leren is een voorwaarde om anderen te kunnen (blijven) begeleiden. We schetsen hieronder kort een paar mogelijkheden. We gaan daarbij uit van je eigen kracht en leerbehoeften. Zo is deze paragraaf ook opgebouwd: van goeddeels self supplying tot het zoeken van externe steun. De afweging, en daarmee de keuze, is en blijft aan jou; altijd weer helemaal en alleen aan jou.

Opdoen van ervaring, gevolgd door kritische reflectie

Het wordt hoog tijd om jezelf uit te nodigen als intervisiecoach. Voor het opdoen van ervaring moeten anderen weten dat je beschikbaar bent. Hoe ga je daarvoor zorgen en wat wordt je profiel? Wat voor intervisiecoach ben je? Reflectie wordt de basis genoemd van het leren. Zonder reflectie zouden we steeds dezelfde fouten maken (Streumer, 2010). Met het reflecteren op je eigen handelen kom je vanzelf bij centrale vragen over jezelf. Hieronder volgen tien reflectievragen voor jezelf als intervisiecoach:

1. Je begeleiding is tijdelijk. Wat betekent dat voor jou emotioneel?
2. Welke kwaliteiten (+) kunnen je helpen in je rol als intervisiecoach? En welke kwaliteiten (–) zouden je kunnen hinderen?
3. Tijdelijk begeleiden heeft te maken met kunnen loslaten. Hoe goed kun je dat?
4. Wat was je belangrijkste les als intervisant? Hoe benut je dat als intervisiecoach?
5. Hoe ga je om met ongemakkelijke situaties in groepen? Wat zijn daarin je lessen voor jou als intervisiecoach?
6. Hoe ga je om met krachtige emoties in een groep? En hoe met groepsdruk?
7. Hoe maak je jezelf overbodig als intervisiecoach?
8. Wat lijkt je lastiger: de start of de afronding van het tijdelijk begeleiden?
9. Hoe belangrijk is het voor jou om een indruk achter te laten bij intervisanten? En welke zou dat dan moeten zijn?
10. Hoe belangeloos kun jij zijn als begeleider van intervisie?

Zelf deelnemen aan intervisie

Waar kun je reflecteren beter leren dan samen in een intervisiegroep met gelijkgestemden, met collega-intervisiecoaches? Doe een oproep via Twitter of LinkedIn en vorm een intervisiegroep rond het thema ‘Intervisiecoaching en leerbehoeften en leerdoelen’. Je weet hoeveel keer intervisie minimaal gewenst is om het geleerde te doen beklijven. Je hoeft niet altijd ervaringsdeskundige te zijn om te kunnen begeleiden, maar het strekt wel tot voordeel. Het deelnemen aan een intervisiegroep dwingt je je leerdoelen aan te scherpen en te concretiseren. De visualisaties in paragraaf 4.2 kun je zo echt beeldend maken; de feedback van de deelnemers zal je meer dan welkom zijn. Weet je al wat je vraag zal zijn? Voldoende eigen inbreng dus …

Begeleiding door een coach

Met het begeleiden van groepen, waaronder dus ook intervisiegroepen, kom je ook altijd jezelf weer tegen. Bepaalde patronen in je handelen en denken vragen dan soms om meer inzicht in jezelf dan wat in intervisiegroepen haalbaar is. Dat heldere inzicht in jezelf is nodig om anderen niet onnodig te hinderen met je projecties. Wegblijven dus uit de welbekende dramadriehoek van Karpman waarin je neigt tot zogenoemd reddersgedrag.

Maar coaching geeft natuurlijk niet alleen aan waar je ver vandaan moet blijven, integendeel: coaching nodigt je juist uit om te gáán voor wat je wel wilt. Daarover ging immers dit hele boek: eigenaarschap voor je meetlat en toenemend bewustzijn van je ijsberg, begrijpbaar in het hier en nu. Een goede coach helpt je daarin je balans te vinden en die te bewaken van moment tot moment. En ook nu weer: met het oog op je volledige zelfstandigheid in leren, eigenmaking van het geleerde, en het toepassen ervan in je eigen werkpraktijk.

Vakliteratuur

Van een professional wordt verwacht dat hij zijn vakliteratuur bijhoudt. Ideeën en inzichten lezen van anderen verscherpt je geest en daarmee heeft dat effect op je handelen en je interventies. Er is veel gepubliceerd over leren (individueel en collectief), over single loop en double loop (maar minder over triple loop), over reflectie en contra-indicaties voor leren (zoals de neiging tot rumineren) (Luken, 2010).

Geef het door als je een goed vakboek hebt gelezen. Van een senior intervisiecoach wordt verwacht dat hij ook zijn bijdrage levert in de vorm van eigen onderzoek en publicaties. Op internet kun je schema’s en formats downloaden, waarmee je je eigen ervaringen begrijpelijk voor anderen kunt ordenen. En put je dan uit andermans bron, vermeld dat er dan wel even bij. Het doet de ander recht; alle respect is zelfrespect.

Opleidingen en trainingen

Leren is leuker dan opgeleid worden (Simons, 1999), tenzij je een doelbewuste keuze maakt. We hopen dat ons boek je voldoende leerdoelen heeft opgeleverd om aan de gang te gaan. Vanuit je leerbehoeften kun je heel gericht iets zoeken, zoals beter leren omgaan met de hier-en-nu situatie, leren waarnemen van groepsprocessen of jezelf presenteren als coach vanuit visie. Wees kritisch met je opleidingsvraag en wat het je moet opleveren. De oneliner ‘wat leren medewerkers van een manager die zelf is opgehouden met leren’, is op iedere begeleider van toepassing en op intervisiecoaches misschien nog wel het sterkst!

Bron: Intervisiecoaching- Kortdurende begeleiding van lerende groepen door Ger van Doorn en Marijke Lingsma