De theorieën en technieken uit het boek Dit is coachen van Karsten van Slooten helpen je je coachvaardigheden te ontwikkelen, onderhouden en verdiepen. Ze brengen je bovendien het belangrijkste inzicht dat je nodig hebt om anderen te kunnen begeleiden: zelfkennis. Want als coach ben jij zelf het instrument.
Herken je eigen gedachtenpatronen
Oordeelloosheid is een van belangrijkste eigenschappen van een coach. Als coach vind je niets, je onderzoekt vooral. Dit onderzoeksproces uit zich in vele vormen van gesprekstechnische interventies en methodische begeleidingsvormen. Dat zijn de instrumenten die je ter beschikking staan.
Maar uiteindelijk zijn het natuurlijk niet de handelingsvormen die bepalen of je in staat bent voorbij je eigen zienswijze te geraken als je luistert naar het verhaal van een ander. Je bent als coach zelf ook een mens met percepties die in de loop van je leven gevormd zijn. Herkenbare situaties kunnen soms leiden tot het projecteren van eigen aangeleerde reacties of het overdragen van oude, niet-erkende gevoelens. Je kunt dan – zonder dat je dit van jezelf doorhebt – alsnog de bevestiging vinden die je zelf gemist hebt. Het kennen en erkennen van je eigen gedachten- en gedragspatronen, hun herkomst en de manier waarop ze zich aandienen, wat de triggers zijn en hoe je ze kunt herkennen als ze zich aandienen, is minstens zo belangrijk als het ontwikkelen van een werkbare set technieken en methoden.
Jij bent het instrument
Als coach onderzoek je allereerst jezelf. Jij bent het instrument. Om een goed instrument te kunnen zijn voor je coachees, moet je in staat zijn om helder te kunnen luisteren. Dat betekent dat je luistert met een open mind, helemaal los van eigen zienswijzen, meningen of inzichten. Je zet de bril waardoor je hebt leren kijken af en zet de bril van de coachee op, om echt te verstaan hoe hij dingen ziet, waarom hij dingen zo ziet en op welke manier hij ze nog meer kan gaan bekijken.
Dit proces begeleid je het beste als je weet welke zienswijzen jij zelf hebt aangeleerd en op welke wijze ze jouw manier van kijken en luisteren beïnvloeden. Coachen vergt allereerst de weg naar binnen zoeken – of als je dat nog niet hebt gedaan, manieren gaan vinden om dit te doen. De vertrouwde en oordeelloze omgeving die jij voor je coachee creëert, heeft vaak als gevolg dat hij je dingen toevertrouwt. Soms kunnen dit dingen zijn die hij voor het eerst in zijn leven deelt. Als coach ben je belangrijk voor de coachee. Dat vergt iets van je.
Empathische luisterhouding
In de eerste plaats een empathische luisterhouding zonder oordeel. Dit klinkt misschien wat instrumenteel, zo is het allerminst bedoeld. Je moet écht luisteren. Je verdiepen in de wereld van de coachee, zijn verleden, zijn heden en zijn toekomst, is nodig om zijn potentieel volledig en daadwerkelijk te ontgrendelen. De coachee heeft de sleutel al in zijn hand; jij stelt slechts vragen die de coachee in staat stellen om de sleutel in het slot te steken en de schatkist aan talenten zijn weg naar buiten te laten vinden.
Daarvoor moet je als coach beschikken over het vermogen om veiligheid te creëren, om je onderzoekend in de coachee te verdiepen en om daadwerkelijk op zoek te gaan naar wat de coachee beweegt en wat hem remt. Om dit te kunnen, heb je niet alleen een empathische luisterhouding nodig, maar ook agogische kennis en een handelingsrepertoire dat de haven biedt waar de coachee kan aanmeren. En nu komt het: je kunt als coach ijzersterk zijn in je methodisch handelen en in je luistervaardigheden, maar de coachee moet ook voelen dat jij hem op een dieper niveau verstaat. Om dat te kunnen, moet je eerst zelf de weg naar binnen gevonden hebben. De vraag die je jezelf dan ook mag stellen is: heb ikzelf de weg naar binnen al gevonden?
Dit is coachen, definitie
De vijf kenmerken van coaching die ik heb beschreven leiden tot de volgende definitie van coachen:
Coachen is een resultaatgerichte en methodische vorm van begeleiding van een individu in relatie tot zijn context, gericht op het bevorderen van het zelfsturend vermogen in leren en het behalen van resultaten.
Samen met de succesfactoren van coaching uit mijn boek biedt deze definitie jou als coach een toetscriterium:
1. Hoe resultaatgericht ben jij in je coaching?
2. In welke mate pas je methoden toe die aansluiten bij de veranderbehoefte van de coachee?
3. In welke mate sluit je aan bij de context van de coachee?
4. Zijn de vragen die jij stelt gericht op het bevorderen van het zelfsturend vermogen van de coachee?
5. Ben je gericht op leren en geef je hiervoor ruimte?
Beweging richting succes
De opvallende gemene deler in deze vijf kenmerken is beweging. Beweging richting succes. Coachen is vooruitblikken op wat er nog niet (of nog niet volledig) is, maar wel kan zijn, en samen onderzoeken langs welke weg de coachee daar zelf gaat komen. Het is het ontgrendelen van wat verscholen ligt onder gebeurtenissen, aangeleerde denkpatronen, een onvolledige zelfperceptie. Het is het vrijmaken van iemands volledige potentieel, om tot onverwachte prestaties te komen.
Bron: Dit is coachen – Basisboek voor resultaatgericht coachen door Karsten van Slooten
