Iedere coach beschikt over een toolbox met verschillende coachingstools. In Tools voor de Coach heeft Jeroen Hendriksen de zijne op een rijtje gezet. Het is niet zijn bedoeling om een reeks leuke oefeningetjes te presenteren, maar meer om middels zijn tools ondersteuning te bieden in het onderzoeken van de coachingsvraag van de coachee. Een van de tools in de categorie gericht op ontwikkeling van vermogens en overtuigingen is de methode ‘geweldloze communicatie’.
Speciaal voor NOBCO-coaches
-
Wist je dat je als lid van de NOBCO toegang hebt tot de Boom Coaching Collectie? Hier vind je bijna 300 coachingsboeken die je online kunt lezen. Door gebruik te maken van de Boom Coaching Collectie kun je jezelf verder ontwikkelen en je coachees nog beter begeleiden. Log dus hier snel in!
Indicatie
- Coachees met geblokkeerde oordeelsvorming en vooroordelen die een open blik op hun eigen probleemstelling onmogelijk maken.
- Coachees die cirkelredeneringen toepassen (steeds hetzelfde verhaal vertellen).
- Coachees met een herkenbaar gewelddadige communicatiestijl (agressief, dwingend, eisend, veroordelend).
Doelstellingen
- Leren directe oordeelsvorming te vermijden (patroondoorbreking).
- Leren bij jezelf en je eigen waarnemingen, behoeften en vragen te blijven.
- ‘Geweldloos’ communiceren door bewust te worden van de werking van de taal.
Toelichting
Deze methode is afkomstig uit het gedachtegoed van de geweldloze communicatie die ontwikkeld is door Marshall Rosenberg, een leerling van de bekende Amerikaan Rogers. Rosenberg gaat ervan uit dat veel waarnemingen niet sec als gedrag geobserveerd worden, maar snel als een oordeel worden geformuleerd (‘Doe niet zo raar!’). Dit patroon van directe oordeelsvorming is te doorbreken wanneer het gedrag eerst gekoppeld wordt aan het ervaren gevoel. Dan is het mogelijk de eigen behoefte te onderzoeken die vervolgens in een eigen wens/vraag verwoord wordt. Ons taalgebruik zit vol met oordelen, eisen en het ontlopen van verantwoordelijkheid, waardoor onterechte druk bij een ander neergelegd wordt, ruimte voor reactie wordt ingeperkt en echte communicatie niet op gang komt.
Als voorbeelden een aantal uitspraken:
- Dat is toch niet normaal! (oordelend).
- Wil je deze rotzooi meenemen? (eisend).
- Hij verdient straf voor deze fout (goed/kwaad-oordeel).
- Ik heb gelogen tegen hem omdat ik dat moest van mijn chef (geen verantwoordelijkheid nemend).
- Jij kunt me toch niet begrijpen!
- Dat heb je niet slim aangepakt!
- Dat staat zo in de computer!
- Dat is nu eenmaal het beleid…
- Er zijn veel collega’s die het met me eens zijn!
Wat heb je aan een cursus geweldloze communicatie!
Jij draagt geitenwollen sokken, zie ik…
Stap 1 De waarneming
Beschrijf je waarneming, het gedrag zoals zich dit aan jou heeft voorgedaan. Het gaat om de feitelijke beschrijving, niet om interpretaties, oordelen, suggestieve opmerkingen en dergelijke.
Het kan ook zijn dat je een letterlijk citaat kunt geven.
Dit is een cognitieve actie: er wordt een beroep gedaan op logica, geheugen, het hoofd, het denken. Als er een oordeel gekoppeld wordt aan deze beschrijving, spreek het uit, maar parkeer het.
Stap 2 Het gevoel
Welk gevoel heeft de feitelijke opmerking bij je opgeroepen? Het moet werkelijk om een gevoel of een emotie gaan. ‘Ik voel me voor de gek gehouden’ is geen gevoel. Het onderliggende gevoel is waarschijnlijk boosheid. Zinnen die met ‘ik voel’ beginnen, moet je wantrouwen. Onderscheid gevoelens en emoties van cognitief geformuleerde gevoelens of schijngevoelens. Probeer bij het authentieke gevoel te komen door tijd te nemen en je te concentreren op je hartstreek. Leg bijvoorbeeld een hand op je hart.
Stap 3 Welke behoefte heb je?
Mensen die geweld in de communicatie voelen door oordelen van een ander hebben bijvoorbeeld de behoefte aan erkenning, delen, verbinden, tederheid en warmte, zorg, (fysieke) expressie, rust en ruimte, inspiratie, liefde, ordening enzovoort. De ruimte wordt hun ontnomen en de behoefte wordt de kop ingedrukt. Oordelen van een ander blokkeren je immers in je reacties.
Stap 4 Het verzoek
De behoefte wordt vertaald in een verzoek, als een ik-boodschap. Een goed verzoek, een vraag, een wens, moet voldoen aan de volgende criteria:
positief geformuleerd;
zo concreet en specifiek mogelijk geformuleerd;
in het hier en nu;
met een intentie tot verbinding.
Het verzoek is een ik-boodschap, geeft ruimte en is niet verwijtend van toon. Dat laat overigens onverlet dat een redelijk verzoek ook met nee beantwoord kan worden. Dan is het in ieder geval duidelijk!
Toepassing
Stap 1 De waarneming
‘Dat is nu eenmaal het beleid’ (zegt mijn chef).
‘Daar heb je hem weer…’, denk ik (oordeel!).
Stap 2 Het gevoel
‘De opmerking van mijn chef doet me de moed in de schoenen zinken. Ik voel me direct moe, zonder energie, uitgedoofd terwijl ik zo’n goed idee had!’
Stap 3 De behoefte
‘Ik wil me geaccepteerd voelen in mijn eigen zoektocht naar het oplossen van problemen op het werk en niet steeds gewezen worden op grenzen, onmogelijkheden en dat zogenaamde beleid!’
Stap 4 Het verzoek
‘Chef, ik wil graag dat je me ruimte geeft om goede oplossingen uit te proberen, daar krijg ik energie van en dat is voor jou en voor mij van belang.’
Tips
Het Centrum Geweldloze Communicatie in Nederland geeft zelf ook enige kleine publicaties uit en heeft ook een cursusaanbod. Centrum Geweldloze Communicatie, Postbus 17102, 2502 CC Den Haag. Tel. (070) 3637 863.
Literatuur
d’Ansembourg, T. (2006). Stop met aardig zijn (2e druk). Ten Have, Kampen.
Rosenberg, M.B. (1992). Geweldloze communicatie. Ontwapenend en doeltreffend (2e druk). Lemniscaat, Rotterdam.
Leu, Lucy (2007). Werkboek geweldloze communicatie. Lemniscaat, Rotterdam.
Bron: Tools voor de coach – Oefeningen ter ondersteuning van het coachingsproces door Jeroen Hendriksen
