Ook in groepen mensen spelen emoties een rol. Dat zijn niet altijd voor iedereen dezelfde emoties. Vaak spelen in teams ervaringen die een grote gemene deler hebben. Juist in die gevallen is het van belang om aan te pakken wat er speelt en boven tafel te krijgen wat er onder tafel niet benoemd, maar wel gevoeld wordt.
Wat jij voelt, wordt ook anderen gevoeld
Een overleg dat niet lekker loopt. Een onderwerp dat gevoelig ligt. Een nieuw plan dat op eerstand stuit. In teams vinden geregeld situaties plaats waarin emoties van teamleden met elkaar conflicteren of elkaar juist versterken. Zeker in teams is de neiging groot om emoties niet te benoemen, uit angst dat ‘de boel ontspoort’. Vertrouw in een teambijeenkomst vooral op je eigen intuïtie. Lichaamsbewustzijn helpt je als begeleider zeker ook in teams die (heftige) emoties ervaren. Juist dan kun je gebruikmaken van je eigen waarneming. Je mag erop rekenen dat wat jij voelt ook door een aantal anderen gevoeld wordt. Dat kun je eenvoudig signaleren door te zeggen: ‘Ik merk dat ik spanning voel. Ben ik de enige?’
Benoemen van emoties in teams
Emoties benoemen in teams is vaak nog ongemakkelijker voor mensen dan in een 1-op-1-gesprek. Wees je er bewust van dat als je een opening biedt om hierover te spreken, er zeker iemand een opmerking kan maken die het hele gesprek doodslaat. Soms is het dan beter om te signaleren dat er emoties een rol spelen en hier in individuele gesprekken op terug te komen. Als het wel lukt om in de groep te bespreken wat er gevoeld wordt, dan creëert dit – vaak ná het eerste ongemak – een gevoel van verbinding. Er is opeens meer onderling begrip, men heeft elkaar gezien en ervaren als medemens. Wees er dus ook niet al te beducht voor.
Welke emoties voeren de boventoon?
In teams zul je minder uitgebreid de tijd nemen om de individuele emoties te onderzoeken, de lichamelijke sensaties te benoemen en de individuele context erbij te betrekken. Maar je kunt wel de tijd nemen om te inventariseren welke emoties de boventoon voeren. Is er sprake van onzekerheid, van irritatie of frustratie, van machteloosheid of van stress? Is er een aanleiding of een oorzaak waar deze emoties door zijn getriggerd? Wat is de behoefte die eronder ligt? Door de tijd te nemen om dit met elkaar te onderzoeken, krijg je waardevolle informatie om bij te sturen en te doen wat nodig is.
Individuele emoties en het team
Het kan ook gebeuren dat individuele emoties veel ruimte opeisen in het team. Er is bijvoorbeeld iemand die zich vaak boos of machteloos voelt en dat uit door te huilen. Elke keer dat dit gebeurt, slaat dit het gesprek in het team dood en durft niemand meer te zeggen waar het op staat. Zo’n emotie – en met name de uiting van de emotie – kan de gesprekken in een team kapen, waardoor een team niet verder komt. De individuele emoties van een of enkele personen beïnvloeden dan de ontwikkeling van het team.
Die individuele emotie leent zich niet direct om in het team te worden ontward of besproken. Maar er moet wel iets gebeuren, anders komt het team niet verder. Besteed in een 1-op-1-gesprek met de betrokken persoon aandacht aan de emotie en de uiting van de emotie. En bespreek samen hoe deze persoon de emotie kan reguleren op een manier die de teamontwikkeling niet belemmert. Benoem in algemene zin in het team dat je erkent dat er emoties kunnen zijn, en dat dit menselijk en normaal is. Op die manier normaliseer je de ervaring van emoties. Bespreek ook direct dat, ondanks de gevoelde emotie, de gesprekken juist van belang zijn voor de teamontwikkeling. Ook hier geldt: erkennen van emotie en begrenzen van gedrag.
Bron: Dit artikel is een bewerking van hoofdstuk 4 uit Emoties doe je maar thuis – Waarom je gevoelens beter wél kunt meenemen naar je werk door Marjon Bohré-den Harder |
