Bij provocatieve psychologie en coaching stelt de coach zich op als ‘advocaat van de duivel’. Het is een mooie mix van goed contact, veel humor en uitdaging. De cliënt gaat snel naar de echte kern van het probleem. Zo krijgt iemand de kans om binnen een paar sessies zijn kwaliteiten naar boven te halen. Bovendien is het een werkwijze waarin je als coach voor jezelf kunt zorgen door een evenwicht te bewaren tussen professionaliteit en plezier in je werk.
Case: Doorbreken van een patroon
Een mannelijke cliënt van achter in de 30 wil gecoacht worden op het doorbreken van zijn patroon ontrouw te zijn. Deze case geeft je een duidelijk beeld van hoe de provocatieve stijl in de praktijk werkt.
Freek: ‘Maar wat is dan je probleem?’
Cliënt: ‘Nou, dat ik mijn vrouw niet kwijt wil. En dat dit niet de 1e keer is dat ze me betrapt heeft. De vorige keer heb ik ook al gezegd dat ik zou veranderen. Tcoh is het toch weer gebeurd. Dus het is een echt patroon.’
Freek: ‘Een echt patroon? Je bedoelt dat je een ”echte man bent, die echt zijn lul achterna loopt”. Dat is geen patroon, dat is gehoor geven aan de roep van je testosteron. Ik zie toch echt het probleem niet, hoor. Was het misschien niet zo lekker met die andere vrouwen?’
Cliënt, met pretoogjes die oplichten: ‘Nee, nee, het was wel lekker. Dat was het probleem juist. Dat ik steeds meer wilde. Ik kon me niet meer inhouden.’
Freek: ‘En dat heb je nu allemaal moeten opgeven om bij mama, uhh sorry, je vrouw te mogen blijven?’
Cliënt: ‘Tja …’
Freek: ‘Ahhhh …. “Tja”. Vrij vertaald: “Dat zou ik inderdaad moeten opgeven. Dat ga ik ook doen. Maar ik zoek nog naar de juiste woorden om mijn minnares te vertellen dat het echt moet stoppen. En in de tussentijd geniet ik nog even van de spannende seks met haar.” Waarom zou je je patroon doorbreken? De seks is super. Je vrouw gaat nog steeds niet bij je weg en geeft je een 2e kans. Dus tot zover gaat alles eigenlijk nog best goed. Het enige patroon dat je misschien moet aanpassen, is dat je niet betrapt wordt. Want die heerlijke seks opgeven met je minnares, is dat wat je écht wilt?’
Cliënt: ‘Nee, eigenlijk niet.’
Provocatieve coaching
Als provocatief coach luisteren we niet geduldig naar het verhaal van onze cliënten. Vanuit goed contact en humor dagen we hen uit. Gebruikmakend van onze ervaring, stereotypen en vooroordelen over mannen, vrouwen, beroepsgroepen, levensfasen, enzovoorts, maar vooral ook vanuit de wetenschap dat elke cliënt binnenkomt met een aardige portie ambivalentie. Cliënten komen namelijk altijd bij je met een interne tweestrijd tussen een kant in hun die een verandering wil en een kant die de verandering tegenhoudt. Anders zouden ze geen hulp hoeven zoeken, toch? Waar veel coachingsstijlen hun pijlen richten op de veranderkant, richt de provocatieve manier van hulpverlenen zich op de tweestrijd van de cliënt. Als advocaat van de duivel verdedigen we vurig de argumenten van de kant van de cliënt die zich verzet tegen een verandering.
In het bovenstaande voorbeeld is een deel van de waarheid nou eenmaal dat de cliënt het wel heel erg lekker en leuk vond om bij zijn minnares te zijn. Die kant wil helemaal niet veranderen. Wat gebeurt er door de provocatieve stijl van gespreksvoering? Soms erkennen cliënten dat de ‘niet-verander-kant’ sterker of belangrijker is dan de kant in hen die wel wil veranderen. In plaats van een lang coachingstraject waarin elke vorm van ‘vooruitgang’ dan getorpedeerd wordt door de eigen ambivalentie, kan de cliënt dan al na 1 of 2 sessies concluderen dat verdere coaching geen zin heeft. Dat scheelt een hoop frustratie. In de meeste gevallen echter gaan cliënten zelf steviger bepleiten dat ze een verandering willen en gaan ze zich verzetten tegen het uitvergrote zelfbeeld dat je hun voorspiegelt in de sessies. Daarmee hoef jij de cliënten niet meer te overtuigen van een verandering, maar gaan zij jou overtuigen. De coach als advocaat van de duivel … is dat dan een luie coach of een effectieve? Misschien wel beide!
