Ieder mens is uniek en heeft zijn eigen behoeftes. Dat is een uitdaging én een kans. De uitdaging is om een individu goed te laten passen in zijn baan met de taakeisen die daarbij horen. De kans houdt in dat ieder mens unieke positieve eigenschappen te bieden heeft en dat je die sterke kanten vrijwel overal kunt inzetten.
Jouw positieve eigenschappen
Hoe bepaal je wat voor jou een waardevolle, leuke baan is? Weet je wat je inspireert, wat je energie geeft en waar je plezier in hebt? Misschien nog belangrijker: weet je wat jouw eigen, persoonlijke manier van werken is, waar je goed in bent en die bij je past? Dat is waar de theorie en praktijk van sterke kanten een waardevolle bijdrage levert.
Sterke kanten zijn positieve eigenschappen, waar je goed in bent én waar je energie van krijgt. Uit een enorme hoeveelheid onderzoek komen allerlei voordelen naar voren van mensen die hun sterke kanten beter kennen en meer gebruiken. Zo ervaren ze meer welbevinden, betere relaties en meer voldoening, ze presteren beter, zeweten beter met stress om te gaan en ze zijn veerkrachtiger.
Hoewel veel mensen wel een idee hebben bij wat hun sterke kanten zijn, helpt het om deze specifiek te benoemen. Zo begrijp je jouw eigen sterke kanten beter, kun je ze bespreken met anderen en vaker inzetten in je werk en leven. Er zijn verschillende classificaties ontwikkeld, zelf werk ik graag met de VIA Character Strengths. Deze wetenschappelijk goed onderbouwde classificatie geeft een overzicht van 24 universeel gewaardeerde positieve karaktereigenschappen, die ik vertaal als ‘sterke kanten’.
De VIA Character Strengths
De grondlegger van de hedendaagse positieve psychologie, Martin Seligman, heeft met een team van zo’n vijftig onderzoekers onder leiding van Chris Peterson (2004) een jarenlang onderzoek gedaan naar wat die universele positieve karaktereigenschappen zijn. Op basis van psychologisch onderzoek, oude en nieuwe filosofen, religieuze teksten en interviews met mensen uit alle hoeken van de wereld hebben ze een lijst met 24 character strengths opgesteld.
| 1. Creativiteit: Vindingrijk, ziet en doet dingen op een unieke manier, origineel en flexibel in denken. |
| 2. Nieuwsgierigheid: Op zoek naar nieuwe dingen en ervaringen, stelt vragen, belangstelling voor de wereld. |
| 3. Kritisch denken: Objectief oordeel, analytisch, logisch denker, onpartijdig, denkt dingen door. |
| 4. Leergierigheid: Wil leren van nieuwe kennis, vaardigheden en onderwerpen. |
| 5. Levenswijs: Goed inzicht, wijze adviezen, ziet het geheel in perspectief, integreert ideeën. |
| 6. Moed: Dapper, deinst niet terug voor uitdaging, moeilijkheid of pijn, komt op voor zijn mening. |
| 7. Doorzettingsvermogen: Afmaken wat je bent begonnen, volhouder, overwint obstakels, maakt dingen af. |
| 8. Oprechtheid: Authentiek, integer zijn, eerlijk en open over zichzelf. |
| 9. Enthousiast: Levenslustig, energiek, voelt zich actief en levendig. |
| 10. Liefde: Vermogen liefde te geven en te ontvangen, naastenliefde, hecht sterke waarde aan relaties. |
| 11. Vriendelijkheid: Gul, vrijgevig, zorgzaam voor anderen en zichzelf, altruïstisch, behulpzaam. |
| 12. Sociale intelligentie: Bewust van motieven, gevoelens van anderen en zichzelf, begrijpt wat anderen motiveert. |
| 13. 13. Teamwerk: Kan goed samenwerken, loyaal aan de groep, sociale verantwoordelijkheid. |
| 14. Rechtvaardigheid: Niet bevooroordeeld raken door gevoelens naar anderen, eerlijk. |
| 15. Leiderschap: Organiseert activiteiten met groepen, spoort groepen aan en leidt ze, brengt anderen in beweging. |
| 16. Vergevingsgezindheid: Accepteert tekortkomingen van anderen en zichzelf, geeft mensen een tweede kans. |
| 17. Bescheidenheid: Laat daden voor zichzelf spreken, nederig, richt zich op anderen. |
| 18. Bedachtzaamheid : Voorzichtig, zorgvuldig, doet geen dingen waar hij later spijt van krijgt. |
| 19. Zelfregulatie: Zelfbeheersing, discipline, kan eigen impulsen en emoties controleren |
| 20. Waarderen … van schoonheid en uitblinken. Heeft bewondering voor en ziet wat er mooi, geslaagd is |
| 21. Dankbaarheid: Dankbaar voor het goede, laat dankbaarheid ook zien naar anderen. |
| 22. Hoopvol: Optimistisch, toekomstgericht, heeft een positieve kijk op en verwachting van de toekomst. |
| 23. Humor: Speels, vrolijk, houdt van grapjes en laat anderen glimlachen |
| 24. Spiritualiteit: Ervaart zingeving, geloof, betekenis. Heeft samenhangende ideeën over een groter doel. |
Used with permission. www.viacharacter.org
Ieder mens heeft kenmerkende sterke kanten, character strengths. Die geven energie, kosten weinig moeite en passen bij jou
Positieve karaktereigenschappen
Deze 24 sterke kanten zijn positieve karaktereigenschappen. Als je creatief bent, dan hoeft dat niet te betekenen dat je schildert of muzikaal bent. Het betekent wel dat het bij jouw karakter past om allerlei zaken anders aan te pakken. Misschien doordat je kunstzinnig bezig bent, maar dat kan ook door buiten de box te denken op je werk, door originele verjaardagsfeestjes te organiseren voor je kinderen of doordat je heel associatief kunt brainstormen.
De sterke kanten gaan ‘dieper’ dan gedrag. Ze beïnvloeden je gedachten, gedrag en gevoel. Als jij rechtvaardigheid hoog in het vaandel hebt staan, dan zul je er snel wat van denken als een collega ongelijk wordt behandeld. Het komt waarschijnlijk niet eens in je op om iets niet eerlijk te delen.
Vervolgens kun je die sterke kanten in allerlei bezigheden gebruiken – in je gedrag dus. Stel je voor dat een team brainstormt over een nieuw product. Een creatief teamlid zal met verrassende, innovatieve ideeën komen. Een nieuwsgierig iemand heeft overal inspiratie opgedaan en kan daaruit putten. Iemand die goed is in kritisch denken zal ideeën juist onderzoeken op wat ze nieuw, anders maakt. Humor kan voor hilarische en verrassende ideeën zorgen, dankbaarheid kan helpen om te waarderen wat er al goed is aan de huidige producten. Zelfregulatie kan helpen om echt de tijd te nemen om een open brainstorm te houden, en niet te snel over te stappen naar het beoordelen van de ideeën. Moed kan iemand ertoe aanzetten om discutabele ideeën toch te opperen. Zo heeft elke sterke kant in vrijwel elke situatie iets te bieden. De vraag is: op welke sterke kanten wil jij het liefste leunen?
Jouw kenmerkende sterke kanten
Ieder mens heeft deze 24 eigenschappen in zich. Je zou kunnen zeggen dat ze in de menselijke blauwdruk zitten. We zijn allemaal in staat om moedig, vriendelijk, kritisch of hoopvol te zijn. Tegelijkertijd zul je sommige sterke kanten meer bij jezelf herkennen dan andere. Uit het werk van McGrath en het VIA Institute (2017) blijkt dat ieder mens zo’n vijf kenmerkende sterke kanten bezit (signature strengths). Deze kenmerkende sterke kanten zijn voor mensen essentieel, moeiteloos en energiegevend (essential, effortless en energizing):
- Essentieel. Je ziet je kenmerkende sterke kanten als essentieel onderdeel van jouw persoon. Het is een beschrijving van hoe jij bent, van de positieve kanten van je karakter.
- Moeiteloos. Als je jouw kenmerkende sterke kanten gebruikt, dan gaat je dat betrekkelijk moeiteloos af. Je hoeft er niet over na te denken om ze in te zetten, het gaat als het ware vanzelf.
- Energiegevend. Je krijgt energie van het gebruiken van je sterke kanten. Het geeft voldoening om jouw positieve eigenschappen in te zetten en dat voelt goed.
Als je jouw kenmerkende sterke kanten juist weinig kunt inzetten in werk en privé, dan kost dat meer moeite én krijg je er minder energie voor terug. Stel je eens een werknemer voor met kritisch denken en teamwerk als sterke kanten. Als hij vooral taken krijgt zoals het uitwerken van beleidsstukken, zonder al te veel kritische vragen te kunnen stellen en zonder veel samenwerkingsmogelijkheden, zal dat hem weinig inspireren. Hij zal het waarschijnlijk als een last ervaren en zich bekneld voelen. Wat is er dan bekneld? Zijn kenmerkende sterke kanten, oftewel de beste kanten van zijn karakter! In plaats van dat hij kan opbloeien en zijn talenten kan inzetten, wordt hem gevraagd om dat waardevolle deel van zichzelf uit te schakelen.
Omgekeerd zou deze medewerker juist energie krijgen als hij bij het opstellen van de beleidsstukken juist wél gevraagd wordt kritisch te kijken. Als zijn manager hem juist betrekt in de doelen en vragen, kan deze werknemer als een goede teamwerker een waardevolle bijdrage leveren. En daar krijgt hij ook meer voldoening van. Een andere werknemer past misschien beter bij de taak van het uitwerken van de beleidsstukken, bijvoorbeeld iemand met als sterke kanten doorzettingsvermogen, bedachtzaamheid of rechtvaardigheid (als de beleidsstukken inhoudelijk waardevol zijn).
Als je jouw sterke kanten kent en gebruikt, zorgt dat voor meer bevlogenheid, werkplezier en beter omgaan met stress. Én betere prestaties.
Het is niet zo dat sommige taken sowieso waardevol of juist vervelend zijn voor alle medewerkers. Sterker nog, je kunt bij je eigen huidige werkzaamheden op zoek gaan naar hoe jij jouw sterke kanten meer kunt inzetten. Dat is een vorm van persoonlijk jobcraften. Tegelijkertijd hoef je niet alleen maar gebruik te maken van je vijf kenmerkende sterke kanten. Zoals gezegd heeft ieder mens alle 24 sterke kanten in zich. Om je eigen werkgeluk te vergroten, is het wijs om werkzaamheden zo te kiezen en in te richten dat je jouw kenmerkende sterke kanten kunt gebruiken. Iedereen zal echter in situaties komen waarin zij ook een andere sterke kant moeten gebruiken. Weinig mensen zijn altijd moedig, maar veel mensen kunnen moed inzetten als de situatie erom vraagt. Zo kan iedereen als het nodig is gebruikmaken van alle 24 sterke kanten.
Balans: de gulden middenweg
Je sterke kanten bieden grote kansen voor meer werkgeluk, maar meer is niet altijd beter. Zoals Aristoteles al zei, is het tegenovergestelde van een goede eigenschap zowel te veel als te weinig van die eigenschap. De gulden middenweg is een goede balans van je sterke kanten. Te weinig bescheidenheid komt wellicht over als aandachttrekkerij of arrogantie. Te veel bescheidenheid is ook nadelig: je cijfert jezelf weg en krijgt niet de erkenning die je wellicht verdient. Een gezonde balans kan zijn dat je je daden voor zichzelf laat spreken en complimenten kunt aannemen.
Er is niet één absoluut juist gebruik van je sterke kanten. Je sterke kanten op een goede manier inzetten hangt af van de situatie, van hoe je ze ‘doseert’ en van hoe je ze combineert. Bij een gesprek met een ontevreden klant is een andere balans nodig dan bij het schrijven van een artikel. Voor de ontevreden klant kun je goed een dosis sociale intelligentie inzetten, maar als de klant boos wordt heb je wellicht ook moed nodig om voor jezelf op te komen.
Als je je kenmerkende sterke kanten beter begrijpt, kun je de gulden middenweg proberen te bewandelen. Door je bewust te zijn van de valkuilen van je sterke kanten en hoe je daarin kunt doorschieten, kun je jezelf weer in balans brengen, net zoals de jonge medewerker.
Een jonge medewerker krijgt vaak de vervelende klusjes op haar bord. Haar collega’s vinden dat wel prettig en vinden ook dat het past bij haar vaardigheden. Zij wil hier wat van zeggen, maar is bang dat ze doorschiet in haar oprechtheid en dan bot en direct haar afkeur laat blijken. In een gesprek met HR besluit ze bewust haar sociale intelligentie in te zetten. Zo kan ze oprecht aangeven waar ze tegenaan loopt, maar dankzij haar sociale intelligentie valt het haar beter op als ze te fel wordt of als ze aanvallend overkomt bij haar collega’s. Dan matigt ze haar toon weer, zodat ze in goed contact blijft en met hulp van HR een oplossing kan zoeken.
Bron: Handboek werkgeluk – Een praktische toolbox voor leidinggevenden, hr-professionals en coaches. Redactie: Ad Bergsma, Onno Hamburger, Erwin Klappe (Boom, 2020)
