Veel coaches zijn opgevoed met het idee dat een begeleidingstraject begint met een heldere, doelgerichte vraag van de coachee. Bij voorkeur een hoe-vraag: Hoe maak ik meer tijd vrij voor mijn kinderen? of Hoe krijg ik mijn team mee? Het klinkt als een effectieve start, maar is het dat ook? Spoiler: meestal niet.
Hoe-vragen zijn vaak een afleidingsmanoeuvre. Ze suggereren een focus op actie, maar missen de kern van wat er werkelijk speelt. Het risico? Je verzandt met je coachee in eindeloze oplossingen voor niet-bestaande problemen.
De illusie van een hoe-vraag
Hoe -vragen voelen als een reddingsboei in een storm. Ze beloven een concreet stappenplan, een oplossing waarmee alles beter wordt. Alle hoe-met-werkwoord-vragen (‘hoe doe …’-, ‘hoe maak …’-, ‘hoe zorg ik ervoor …’-vragen) gaan ervan uit dat alle woorden na de ‘hoe’ ten eerste wenselijk zijn en ten tweede mogelijk. Daarom verwijs je mij bij de vraag: ‘Hoe word ik een duif?’ onmiddellijk naar een psychiater, omdat je weet dat de woorden achter ‘hoe’ niet mogelijk zijn. Wees eerlijk: hoe vaak stelt je coachee een hoe-vraag die uit een diep verlangen, maar niet uit de realiteit voortkomt? Ga er dan vooral niet in mee!
Er zijn twee soorten hoe-vragen die je écht moet zien te vermijden:
- De luie hoe-vraag: Hier ligt het antwoord al voor de hand. De vraag is eigenlijk overbodig. Bijvoorbeeld: Hoe spreek ik mijn collega aan op zijn gedrag? De coachee weet best hoe dat moet, kan je dat ook prima vertellen als je ernaar vraagt. Er is dus geen moeite gestoken in een betere vraag. De vraag die wellicht klinkt als: Waarom durf ik mijn collega niet aan te spreken? of Wanneer is mijn grens bereikt?
- De bange hoe-vraag: Deze ontwijkt de echte pijn. De vraag: Hoe zorg ik ervoor dat mijn dochter vriendinnen krijgt? lijkt praktisch, maar maskeert de vraag: Kán ik ervoor zorgen dat mijn dochter vriendinnen krijgt? of zelfs Waarom maak ik mijn dochter verantwoordelijk voor mijn geluk?
De echte vraag blootleggen
De sleutel tot een levensveranderend gesprek ligt niet in meedenken over de eerste de beste luie of bange hoe-vraag waar je coachee mee aankomt, maar in samen onderzoeken welk probleem er achter ligt. Een voorbeeld:
Coachee: Hoe voorkom ik dat mijn relatie verder verslechtert?
Coach: Kún jij voorkomen dat je relatie verslechtert?
Coachee: Ja, zeg, daar blijf jij vanaf! Als ik dat niet geloof, heb ik niets meer om voor te gaan.
Ik word hier gelijk helemaal emotioneel van.
Coach: Wat was de gedachte die jou gelijk emotioneerde?
Coachee: Dat ik niks beteken zonder relatie.
Coach: Wat is dan de spannendste vraag die je jezelf kunt stellen?
Coachee: Wat stel ik in godsnaam voor als ik geen relatie heb?
Coach: Laten we het daar eens over hebben.
Zie je wat hier gebeurt? De aanvankelijke hoe-vraag leidt naar een wezenlijke vraag over identiteit en zelfbeeld. Handig om die eerst eens te bekijken voordat we alles op alles zetten om de relatie te redden.
Spannende vragen brengen echte groei
Juist de vragen die ongemak oproepen, bieden de meeste groei. Ze dwingen de coachee om fundamentele aannames te onderzoeken. Misschien denk je: Maar is dit niet te confronterend? Nee. Blijf uit de drama-driehoek: je coachee kan best enige spannende vragen aan. Het werkt juist bevrijdend! Hiermee krijgt je coachee de kans om de identiteit die zij zichzelf heeft opgelegd – bijvoorbeeld als eeuwige partner – te herzien.
Oefening: stel je spannende vraag
Wil je dit zelf eens ervaren? Begin met een vraag over een uitdaging in je leven of werk. Noteer hem. Vraag jezelf daarna af:
- Welke aannames zitten in mijn vraag verborgen?
- Wat vermijd ik door deze vraag te stellen?
- Hoe klinkt de aangescherpte vraag, als ik precies dat wat ik wil vermijden, erin opneem?
De spannendste vraag is zelden een hoe-vraag. Het is een vraag die blootlegt wat je liever niet wilt zien – en precies daar ligt groei.
Geef je coachee moed
Durf de veilige hoe-vragen ter discussie te stellen en ga samen op zoek naar de échte vraag. Als je dat doet, geef je je coachee geen simpele stappenplannen mee. Je geeft hem iets veel waardevollers: de moed om zichzelf te onderzoeken. En dát is wat een goed gesprek transformeert in een levensveranderend gesprek.
Door Ariane van Heijningen. Dit blog is de derde uit een serie van vijf blogs gebaseerd op haar nieuwe boek Goedbedoeld moeilijk maken – hét boek voor coaches en iedereen die het lef heeft om levensveranderende gesprekken te voeren.
Van Heijningen is spreker, trainer en coach en heeft een scherp oog voor het menselijke denken en doen. Ze helpt mensen vragen te stellen die leiden tot verdieping, en dat doet ze met passie, humor en toewijding. Lees meer op www.denkplaats.nl
