Je stem is het middel om de gevoelslading van je woorden over te brengen. Dit speelt altijd, bij alles wat je zegt. Je kunt het niet uitzetten: Met een zinnetje als ‘Wat is het vandaag koud, hè’ kun je overbrengen dat je er zin in hebt of dat je er geen gat meer in ziet. En dat ligt aan je toon.
Je stem bewust inzetten
Vermoedelijk ben je je wel vaag bewust van de indruk die je stem meestal maakt op de meeste mensen. Zachte stemmen worden bijvoorbeeld vaak als vriendelijk gezien. Wat scherpere heldere stemmen gelden als intellectueel en inhoudelijk. Die stem heb je, en daar moet je het mee doen. Denk je. Maar dat is helemaal niet waar. Iedereen spreekt anders tegen een klein huilend kind of tegen een woedende puber. In de rechtszaal of bij de kapper. Je stem is een wonderbaarlijk wendbaar instrument en als je dat af en toe bewust inzet kan er heel veel in je leven veranderen.
Een praktijkvoorbeeld
Ik spreek met een client die zegt: ‘Ik doe er alles aan om veiligheid te scheppen en ik wil graag feedback van mijn team maar niemand zegt wat!’ Client werkt bij de politie, hij oogt sportief, is rond de 40. Er is bij mij geen twijfel dat hij werkelijk meer verbinding met zijn team zoekt. Waarom lukt het niet? Hij spreekt luid, korte zinnen, met vrij lange tussen pauzes, zodat elk begin weer komt als een luide verrassing. Hij lijkt getergd en boos. Wat is hier aan te doen met aandacht voor de stem? Client gebruik veel luchtdruk en spanning om klank te maken, het geluid lijkt op blaffen. Voor het creëren van veiligheid bij je luisteraars is een ademstroom beter dan korte explosies.
Wanneer het veel inspanning kost om klank te maken zijn er twee dingen tegelijkertijd in het spel: Ten eerste weinig ruimte, kaken op elkaar, vaak gefronste wenkbrauwen, kin omhoog, en keel dichtgeknepen. Ten tweede veel druk, sterke snelle inademing, vaak adem inhouden, en lucht naar buiten drukken tijdens het geluid maken. We hebben geoefend met vrijer spreken, in stromende zinnen waarbij ook de afwisseling tussen hoog en laag makkelijk gaat. Hiermee is de uitwisseling tussen spreker en luisteraar vanzelfsprekender. Client merkte op dat hij niet meer naar feedback hoeft te vragen, hij krijgt het vanzelf al.
Stemtip: geef je luisteraars meer een gevoel van veiligheid
Coaches die zich niet bewust zijn van adem en stem kunnen de suggestie geven om rustiger te spreken. Het gevaar is dat client dan overcompenseert: Hij mag van zichzelf geen geluid meer maken en gaat dus fluisteren en zich inhouden. Dat werkt op den duur niet omdat dit ook weer spanning in zijn instrument geeft, fluisteren kost inspanning aan de stembanden, en de ademdruk kan blijven bestaan. Dan kunnen de luisteraars voelen ‘dat er iets is’ ‘dat ze op hun hoede moeten zijn’.
Een tip die in dit soort gevallen goed zou kunnen werken is: adem uit. Rustig aan, 5 tellen, op een FFFF. Vervolgens probeer je je buik los te laten. Zo kan de nieuwe inademing lager in het lichaam komen en rustiger zijn. Hiermee geef je je luisteraars meer een gevoel van veiligheid.
Met een losse ademhaling, een open keel en ontspannen gezicht kan je heel veel geluid maken, zoals past bij je type, bij je energieniveau, terwijl het nog steeds verbindend en inspirerend is. Kort samengevat: Adem uit, Niet blaffen maar loeien.
Wat doe je precies met jouw stem? Welke dimensies hebben de overhand? Klopt de indruk die je maakt met je bedoeling? En hoe zou je het kunnen aanpakken om een verandering in gang te zetten? Op deze vragen geeft Elizabeth Ebbink in haar boek Ligt het aan je stem? antwoord.
