Geweldloze communicatie is een prachtige manier om vanuit verbinding met jezelf en anderen te communiceren. Met toepassen van geweldloze communicatie in een coachingsgesprek krijgt de communicatie een ander verloop, met ander resultaat. Er is mededogen met de eigen behoeften en de initiatiefnemer verplaatst zich ook in de gevoelens en behoeften van de ander. Vanuit oprechte nieuwsgierigheid naar de ander kan de initiatiefnemer een concreet verzoek doen, met oog voor zichzelf en de ander. Doordat dit vanuit verbinding gebeurt, is de kans groot dat bevestigend op een verzoek wordt ingegaan.
Geweldloze communicatie verloopt in twee stappen
Stap 1 Analyse
De coachee vult eerst een analyseformulier in en noteert:
- Wat zijn de feiten vanuit mij?
- Wat zijn mijn gevoelens?
- Welke behoeften spelen een rol in de situatie waarover het gaat?
- Welk concreet verzoek zou ik aan ‘de ander’ kunnen doen, die in mijn behoefte voorziet?
Vervolgens noteert de coachee hoe hij denkt dat de situatie vanuit het gezichtspunt van ‘de ander’ is:
- Hoe zijn volgens mij de feiten zoals de ander die waarneemt?
- Wat zijn de gevoelens die bij de ander spelen?
- Om welke behoeften van de ander gaat het?
Stap 2 Gesprek voeren
Bij het voeren van het gesprek volgt de coachee de ‘danspassen’ 1 tot en met 4:
- Danspas 1: het benoemen van feiten vanuit de coachee, benoemen van feiten vanuit de ander.
- Danspas 2: checken of de gevoelens en behoeften zoals de coachee die bedacht had voor de ander, kloppen (‘Klopt het dat je …?’)
- Danspas 3: zodra de ander minimaal drie keer bevestigend heeft geantwoord, kan coachee zijn gevoelens en behoeften aangeven.
- Danspas 4: ten slotte doet coachee zijn concrete verzoek aan de ander.
Toelichting op het toepassen van de stappen:
- Het benoemen van feiten in plaats van interpretaties of oordelen houdt het gesprek neutraal. De kans dat de ander zich aangevallen of geïrriteerd voelt, is klein.
- Met het checken van de gevoelens en de behoeften van de ander slaat coachee een emotionele brug naar de ander. De heftigheid van de emoties van de ander neemt af, omdat hij zich gehoord voelt.
- Als de ander erg emotioneel is, kan het even duren voordat hij rustig wordt. Daarom is het van belang een aantal keren een bevestigend antwoord te horen, voordat coachee verdergaat met het benoemen van de eigen zaken. Zolang de ander nog heftige emoties heeft, kan de ander de coachee niet horen.
- Een concreet verzoek is gesteld in positieve actietaal.
Toepassen van geweldloze communicatie
Geweldloze communicatie is vooral effectief in situaties die mensen normaal gesproken lastig vinden. Wat lastig is, verschilt per persoon. Voor de een zijn dat gesprekken met klagende klanten of boze collega’s, voor de ander gaat het om gesprekken met de partner.
Geweldloze communicatie toepassen in lastige situaties vraagt voorbereiding. Juist in dergelijke situaties spelen emoties een rol en juist dan is het extra moeilijk een ingewikkelde techniek toe te passen. Als de coachee weet dat hem een emotionele situatie te wachten staat, is voorbereiding mogelijk en is geweldloze communicatie erg geschikt.
Om geweldloze communicatie soepel toe te passen, zijn lijsten met woorden van gevoelens en behoeften handig. Op de lijst van gevoelens staan allemaal synoniemen van de primaire gevoelens: bang, boos, blij, bedroefd. Dit zijn gevoelens die iemand zelf vanbinnen voelt. Wat vaak gebeurt, is dat mensen quasigevoelens uiten. Dat zijn niet zozeer gevoelens, als wel impliciete verwijten aan de ander. De ander hoort ook dat impliciete verwijt en de verwijdering treedt meteen op in het gesprek. Meestal gaat dit onbewust. Om geweldloos te communiceren, heeft het daarom de voorkeur gevoelens te benoemen. De lijst met behoeften zijn universele behoeften. De lijsten zijn afkomstig uit het boek van Marshall Rosenberg en zijn online te vinden.
Voorbeelden in een coachingsgesprek
De coachee werkt als planner en is overspannen. Ze heeft aanvaringen met collega’s en zorgt niet goed voor zichzelf. Ze is een maand uit de roulatie geweest en is door haar bedrijfsarts naar een coach gestuurd om assertiever te worden.
Ieder coachingsgesprek bereidt ze voor door een stuk uit het boek van Marshall Rosenberg te lezen. In het eerste coachingsgesprek is ze emotioneel: ze wil zich zo graag uiten, maar op de een of andere manier is dit moeilijk voor haar. We beginnen met een voorbeeld te analyseren: wat zijn de feiten? Collega’s die niet alle vakantiedagen afschrijven. De coachee heeft daar als planner zicht op en heeft dit met haar manager besproken. Die geeft aan erop terug te komen en heeft dat de afgelopen drie maanden niet gedaan.
Stap 1, de analyse, ziet er als volgt uit. Feit vanuit de manager: gedurende drie maanden niet gereageerd. De gevoelens van de coachee: verbaasd en geïrriteerd: waarom doet de manager niets? Haar behoeften zijn: erkenning, duidelijkheid. Gevoelens van de ander zijn waarschijnlijk: ongemakkelijk en onrustig: wat te doen met een dergelijke kwestie? Behoeften zijn vermoedelijk: rust, autonomie. Het concrete verzoek van de coachee: ‘Ik wil graag weten wat met deze kwestie gebeurt, kun je me dat morgen laten weten?’ Op deze manier worden haar gevoelens, behoeften en verzoek helder en tevens die van de ander.
Bij het tweede coachingsgesprek komt ze glunderend binnen: ze heeft het voorbereide gesprek geweldloos met haar manager gevoerd. en dezelfde middag heeft de manager actie ondernomen naar betrokken collega’s! Wat de coachee vooral raakt, is dat ze prima in staat blijkt zich te uiten. Ze had alleen een respectvolle manier nodig om dat te kunnen doen! Uiteindelijk, na zes sessies, vertrekt er een totaal ander mens: ze loopt rechtop en straalt. Wat een besluit echt te veranderen en geweldloze communicatie niet kunnen doen …
