In dit artikel behandelen we in vogelvlucht de basis van yoga en bekijken we door een wetenschappelijke bril wat de positieve effecten van yoga zijn. Dit vormt de basis voor de corporate yogi, waarin we principes uit de yoga gaan toepassen op de werksituatie.
Wat komt er in je op als je aan yoga denkt? Misschien denk je wel aan wierook en hippieachtige types die in een lotushouding mantra’s zitten te zingen. Of misschien denk je juist aan slanke jonge vrouwen in een hippe yogabroek die allerlei ingewikkelde lichaamshoudingen doen. Er kleven best een aantal stereotypen aan yoga. En ik zal eerlijk zijn, ik had er vroeger zelf ook een aantal. Voordat ik er rond mijn dertigste mee begon, vond ik yoga vooral zweverig en langzaam. Dat paste totaal niet bij de snelle corporate carrière die ik op dat moment had.
Deze vooroordelen kunnen ervoor zorgen dat jij je niet direct met yoga identificeert. Toch zou ik je willen uitnodigen om de ideeën die je mogelijk over yoga hebt aan de kant te schuiven. Yoga omvat namelijk veel meer dan een aantal rek- en strekoefeningen op een matje. Van oudsher is yoga bedoeld als een complete levensfilosofie die je kan ondersteunen bij alle uitdagingen van het mens-zijn. Een manier om jezelf beter te leren kennen en meer geluk en balans in je leven te brengen.
De yogafilosofie in het kort
Het woord yoga komt uit het Sanskriet en betekent ‘eenwording’ of ‘verbinding’. Het doel van yoga is eenwording of verbinding met je diepere ik. Je hebt dit gevoel van verbonden zijn met jezelf vast weleens ervaren. Tijdens een moment van ontspanning overvalt je ineens een gevoel van zomaar gelukkig zijn, het gevoel dat alles goed is zoals het is. Je hebt er verder niks voor nodig. In de yogafilosofie wordt dit gezien als je natuurlijke staat, waar je naar terugkeert als je even niet druk bent in je hoofd. Deze liefdevolle, verbonden en kalme staan van zijn wordt het Ware Zelf of kortweg het Zelf genoemd.
We weten echter ook dat dit fijne, tevreden gevoel vaak maar van korte duur is. Er gebeurt in je dagelijks leven van alles waardoor je steeds weer de verbinding met het Zelf kwijtraakt. Er gaat iets mis, iemand is onvriendelijk of je krijgt je werk niet af. Dit kan ervoor zorgen dat er allerlei ongewenste gedachten en opvattingen naar boven komen. Die worden in de yoga aangeduid als het ego.
Het ego is het verhaal dat je jezelf vertelt over wie jij bent. Het fluistert je gedurende de dag allerlei gedachten en opvattingen in die je uiteindelijk weghouden bij je natuurlijke, gelukkige staat van zijn. Deze gedachten kunnen variëren van ‘ik ben niet goed genoeg’, ‘ik kan dit niet’ of ‘iedereen is tegen mij’ tot ‘ik ben beter dan anderen’ of ‘alleen als ik succesvol ben mag ik er zijn’. Deze gedachten heb je ergens in je leven opgepikt en staan je geluk in de weg.
Alle laagjes van je identiteit afpellen
De oude yogi’s in India hielden zich waarschijnlijk al rond 1000 voor Christus bezig met de zoektocht naar hoe ze hun ego los konden laten, zodat ze dichter bij hun natuurlijke, gelukkige staat konden komen. Want wie ben je als je alle uiterlijkheden, gedachten en ideeën die je hebt over jezelf van je af zou zetten? Alleen het liefdevolle, kalme Zelf zou dan overblijven. De yogi’s onderzochten dit door alle laagjes van hun identiteit een voor een af te pellen. Zo deden ze bijvoorbeeld afstand van hun status, hun bezittingen en hun identiteit. Tevens brachten ze veel tijd in meditatie door om de geest te kalmeren en daarmee de stem van het ego te verzwakken.
In de natuur zagen ze hoe dieren spanning op een fysieke manier verwerkten door zich uit te rekken na een stressvolle situatie. De yogi’s kopieerden dit gedrag – veel yogahoudingen zijn dan ook vernoemd naar dieren zoals de kat, de hond (met het hoofd omlaag) en de cobra – en leerden dat het lichaam kan bijdragen aan een kalmere geest. Ze ontdekten dat ze door lichaamshoudingen en ademhalingstechnieken fysieke spanningen los konden laten om zo een mentale rust te creëren. Het uiteindelijke doel van de yogi’s was het bereiken van Samadhi, oftewel verlichting. In een staat van Samadhi is je ego volledig opgelost, voel je je één met het grote geheel en ben je volmaakt gelukkig.
Achtvoudig pad van yoga
Jarenlang werd de kennis van yoga mondeling overgedragen van Guru op leerling door middel van zogenaamde Sutra’s, korte verzen die makkelijk te onthouden waren. De Indiase geleerde en filosoof Patanjali bracht rond 200 na Christus de yogafilosofie voor het eerst systematisch in kaart. Hij structureerde alle kennis en beschreef onder andere een achtvoudig pad: acht samenhangende onderdelen die samen het geheel van yoga vormen. Door beoefening van dit achtvoudig pad kun je je geest kalmeren en dichter bij je Zelf komen.
De acht stappen van dit pad zijn:
- Yama
De yama’s zijn vijf leefregels die je helpen om op een goede manier met je omgeving om te gaan. Deze regels zijn: geweldloosheid, eerlijkheid, niet stelen, zelfbeheersing en hebzuchtloosheid. - Niyama
De niyama’s zijn vijf leefregels voor het verwerven van gezonde gewoonten en innerlijke kwaliteiten. Deze regels zijn: zuiverheid, tevredenheid, bevlogenheid en zelfdiscipline, zelfreflectie en overgave. - Asana
De asana’s zijn de lichaamshoudingen die wij hier in het Westen kennen als yoga. Ze bevorderen lichamelijke gezondheid, kracht en soepelheid en leiden tegelijk tot mentaal evenwicht doordat ze je helpen lichamelijke spanningen los te laten. Door asana’s te beoefenen maak je tevens je geest stiller, wat je voorbereidt op meditatie - Pranayama
Pranayama is het beoefenen van ademhalingstechnieken. Het doel van pranayama is het verkrijgen van energie en vitaliteit door middel van de ademhaling. Ook kun je op deze manier de geest tot rust brengen en zowel mentale als fysieke pijn verzachten. - Pratyahara
Pratyahara is het naar binnen richten van de aandacht door het uitschakelen van de vijf zintuigen (horen, zien, ruiken, proeven, aanraken). Je sluit je af voor prikkels van buitenaf, waardoor je de kans krijgt om tot rust te komen. - Dharana
Dharana is een vorm van meditatie waarbij je je aandacht richt op een gekozen onderwerp. Door op dit ene onderwerp te focussen, krijgt je zenuwstelsel de kans om tot rust te komen. - Dhyana
Dhyana gaat over kijken naar jezelf en je manier van handelen. Hoe verhoud je je tot andere levende wezens? Wat is het effect van je gedachten en gevoelens op jouw omgeving? - Samadhi
Samadhi is het uitstijgen boven het normale bewustzijn, een innerlijke vrede die alle begrip te boven gaat. Dit wordt ook wel verlichting genoemd.
Yoga op de werkvloer
Genoeg redenen om yoga te beoefenen dus. Maar hoe pas je dit toe op de werkvloer? Je kunt moeilijk tijdens een stressvolle vergadering even je yogamat uitrollen om tot rust te komen. De fysieke onderdelen van yoga, zoals asana (lichaamshoudingen) en pranayama (ademhalingstechnieken), laat ik daarom hier buiten beschouwing. Wanneer je hier meer over wilt leren, raad ik je aan om je in te schrijven bij een goede yogaschool. Hier kan een gekwalificeerde yogaleraar je helpen om de verschillende houdingen en technieken (beter) te beheersen en de achtergronden ervan te doorgronden. Ook de laatste vier leden van het achtvoudige pad, die gericht zijn op het kalmeren van de geest, zal ik niet behandelen.
Ik wil me beperken tot de yama’s en niyama’s, de eerste twee leden van het achtvoudige pad. De yama’s en de niyama’s bevatten samen tien leefregels die je helpen om op een goede manier met je omgeving en met jezelf om te gaan. Het interessante is dat deze leefregels met elkaar samenhangen. Wanneer je er eentje overtreedt, kan dat een kettingreactie veroorzaken. Wanneer bijvoorbeeld je hebzuchtloosheid – de vijfde yama – in het gedrang komt, kun je je tevredenheid – de tweede niyama – verliezen.
De yama’s en de niyama’s gaan over wat ik ‘off the mat’-yoga noem. Oftewel: hoe pas je de wijsheid van yoga toe in je dagelijkse leven? Ze helpen je bij het ontwikkelen van een bewustere levenswijze waarbij je rustig en vanuit balans op je omgeving kunt reageren. En dat kan je in de werksituatie enorm helpen! Ik val zelf in mijn dagelijkse werkzaamheden ook regelmatig terug op de yama’s en de niyama’s. Ze geven me een leidraad die me helpt om kalm te reageren op uitdagende situaties. Op deze manier pas ik de yogafilosofie direct toe in mijn werk.
Oefening
Als je in contact staat met je Zelf, voelt het leven moeiteloos. Je bent tevreden, gelukkig en alles is goed zoals het is. Het kan ontstaan wanneer er tijdens je pauze ineens een zonnestraal op je gezicht valt, of wanneer je een mooi gesprek met een collega hebt. Vaak zijn dit korte momenten waarop je je even helemaal gelukkig en verbonden voelt. Het is zaak om deze momenten te leren herkennen, zodat het makkelijker wordt om het contact met je Zelf te voelen.
- Probeer je eens een situatie voor de geest te halen waarin je je even helemaal tevreden, gelukkig of verbonden voelde. Beantwoord dan de volgende vragen:
- Wat was je aan het doen?
- Hoe lang of kort duurde het moment?
- Kun je in drie woorden omschrijven hoe je je voelde?
- Hoe vaak voel je je gedurende de dag zo? Oftewel: hoe vaak sta jij op een dag in contact met je Zelf?
- Hoe kun je meer van dit soort momenten creëren in je dag?
Bron: De Corporate Yogi
