Terug naar de bestuurskamer aan het begin van dit hoofdstuk: de voorzitter die meteen het woord neemt en de inhoud induikt. Hij vertelt me over de organisatie, over de geschiedenis en de activiteiten van de organisatie, over zijn visie op wat er speelt en wat er moet gebeuren. Ik heb nog geen beeld met wie ik hier aan tafel zit – vooraf is niet verteld wie erbij zouden zitten vanuit welke rol – en ikzelf ben ook niet voorgesteld.
Ik besluit het moment te pakken en de voorzitter vriendelijk te onderbreken. ‘Ik ga je even onderbreken, Peter’, zeg ik met een glimlach. Ik voel de impuls om mezelf kleiner te maken en om toestemming te vragen. Ik centreer echter kort en herpak mijn interventionistenrol; ik weet dat ik alleen van betekenis kan zijn voor ze als ik vanuit mijn eigen leiderschap bestaande patronen benoem en doorbreek. ‘Wat me opvalt, is dat we meteen de inhoud induiken in onze eerste verkenning samen, herkennen jullie dat? Ik heb nog helemaal geen beeld van wie er aan tafel zitten en jullie hebben geen beeld van mij, klopt dat? Herkennen jullie dit als iets wat vaker gebeurt tijdens vergaderingen of andere meetings?’
Er wordt direct gelachen, ook door de voorzitter gelukkig. Hij pakt opnieuw het woord en legt mij uit dat ze een organisatie zijn met allemaal analytische en inhoudelijk gedreven geesten; in de mensenkant van de samenwerking zijn ze niet zo goed, vervolgt hij.
‘Heel herkenbaar en begrijpelijk, maar wat is het effect op jullie bijeenkomsten en jullie samenwerking?’ Het gesprek neemt nu een wending waarbij ook andere directeuren het woord nemen en voorzichtig verkennen wat zij merken van dat effect.
Speciaal voor NOBCO-coaches
-
Wist je dat je als lid van de NOBCO toegang hebt tot de Boom Coaching Collectie? Hier vind je bijna 300 coachingsboeken die je online kunt lezen. Door gebruik te maken van de Boom Coaching Collectie kun je jezelf verder ontwikkelen en je coachees nog beter begeleiden. Log dus hier snel in!
De interventiedriehoek
De interventiedriehoek is een fantastische manier om al vanaf de eerste ontmoeting dynamiek te spiegelen in alle contexten waar je je maar bevindt. De techniek is eenvoudig, maar het toepassen in de praktijk is lastig als je niet geoefend bent in het waarnemen van interactiepatronen en groepsdynamica. Bovendien staan al je projecties en tegenoverdrachten een heldere waarneming in de weg en dat maakt deze techniek in de praktijk zoveel lastiger dan het lijkt vanaf de bladzijden van een boek. Ik adviseer je dan ook om te investeren in een goede opleiding als je jouw interventiekracht duurzaam wilt ontwikkelen en de inzichten uit dit boek wilt integreren in jouw expertise. De kennis die je nu opdoet, helpt je in de praktijk om tijdens een opleiding snel slagen te maken, is mijn ervaring met het opleiden van teamcoaches, consultants, coaches en andere interventionisten.
De interventiedriehoek geeft grip om krachtige interventies te doen die het taaksysteem in de leerstand brengen. Je gebruikt de interventiedriehoek gedurende je hele traject bij zowel de boven- als de onderstroom. In Competente mensen, incompetente teams combineer ik de interventiedriehoek met de vier interventiezones en de verschillende systeemontwikkelingsfasen. Mijn doel nu is om je concrete handvatten te geven om direct vanaf de eerste ontmoeting krachtig te interveniëren.
Figuur 6.3 De interventiedriehoek
De interventiedriehoek heeft drie ingangen:
1. het hier-en-nu;
2. patroonherkenning;
3. het effect op het gewenste resultaat (taakdoel in de bovenstroom) of onderlinge samenwerking (interactie van de onderstroom).
De interventies met de meeste impact omvatten alle drie de hoeken van de interventiedriehoek.
Hoewel je feitelijk in elke hoek kunt beginnen, is het het gemakkelijkst om deze volgorde te hanteren: je begint met de waarneming van de interactie in het hier-en-nu te benoemen (1). Daarna controleer je of dit herkend wordt als patroon (2), en ten slotte onderzoek je het effect op het gewenste resultaat of op de samenwerking (3).
1 Het hier-en-nu
Zodra het taaksysteem bij elkaar komt, zijn er interactiepatronen waarneembaar. Interactiepatronen die het gezamenlijke doel dienen, zijn effectief oftewel faciliterend; interactiepatronen die het gezamenlijke doel niet dienen zijn niet effectief en dus belemmerend. De effectiviteit laat zich zien in de mate waarin het systeem in staat is om samen een gewenst resultaat te behalen.
Het impliciete doel van de bijeenkomst in de bestuurskamer was kennismaking. De interactie die de interventionist benoemt met de interventie: ‘Wat me opvalt, is dat we meteen de inhoud induiken in onze eerste verkenning samen, herkennen jullie dat? Ik heb nog helemaal geen beeld bij wie er aan tafel zitten en jullie hebben geen beeld van mij, klopt dat?’ maakt zichtbaar wat er in de dynamiek gebeurt terwijl er gesproken wordt.
2 Patroon
Ineffectief of effectief gedrag kan incidenteel voorkomen. Meestal echter herhaalt het ineffectieve gedrag in het taaksysteem zich in verschillende contexten, zoals in vergaderingen en op de werkvloer. Het is een patroon dat steeds terugkeert. Bewustwording van het patroon is een belangrijke stap naar groei. Het doel van de tweede stap uit de interventiedriehoek is het herkennen van gedrag, en herkennen dat het gedrag zich in een patroon herhaalt. De ideale interventie begint met het spiegelen van de hier-en-nudynamiek, vraagt naar herkenning en verkent vervolgens of dit voor het systeem in andere contexten ook herkenbaar is en dus een patroon is. ‘Herkennen jullie dit als iets wat vaker gebeurt tijdens vergaderingen of andere meetings?’ is een onmisbaar vervolg op het eerst benoemen van het patroon.
3 Effect
Het laatste ingrediënt van de interventiedriehoek heeft betrekking op het effect van het interactiepatroon op het gewenste resultaat. Dit kan een concreet resultaat zijn uit de bovenstroom, of een gewenst resultaat over de onderlinge samenwerking. ‘Heel herkenbaar en begrijpelijk, maar wat is het effect op jullie bijeenkomsten en samenwerking?’ Vragen naar het effect laat de leden samen verkennen wat er gebeurt, liever dan te verklaren wat er gebeurt. Bij een verklaring vertel ik anderen wat ik al weet en ben ik vanbinnen gesloten. Gesloten zijn staat haaks op leren, omdat ik geen nieuwe informatie integreer maar vooral herhaal wat ik al weet. Samen verkennen opent veel meer; we onderzoeken de effecten en leren zo samen over onze dynamiek.
Kun je je voorstellen wat het effect op jouw impact is als je deze techniek direct inzet vanaf de eerste ontmoeting? Je helpt direct een leerproces op gang en krijgt zelf een inkijk in hoeveel ruimte voor reflectievermogen het taaksysteem heeft door hoe de leden van de organisatie reageren op je interventies.
Laten we ervan uitgaan dat de condities kloppen en dat je na de kennismaking en intake aan de slag gaat met het taaksysteem, direct in de intake en in de vervolgsessies. Dat is niet altijd het geval. Er zijn situaties waarin ik je zou willen adviseren geen voorstel uit te brengen of aanbod te doen.
Bron: Beheers je! – Interveniëren in samenwerking voorbij je eigen gedoe door Jobbeke de Jong
