Hoe maak je een brug naar de beoordeling en wilskracht om het ‘juiste’ te doen? In dit artikel onderzoekt Dina-Perla Portnaar hoe je veelvoorkomende denkfouten over integriteit kunt herkennen en tegengaan. Ze noemt dit proces ‘mind building’ en richt zich op de vier pijlers van iemands ‘huis’: fysiek, emotioneel, intellectueel en spiritueel.
Wanneer ik één op één met mensen aan integriteit werk, onderzoek ik wat er in de weg zit van een leven leiden volgens een eigen blauwdruk. Vaak zijn er blokkades, onder andere triggers en denkfouten. Gedachtepatronen die invloed hebben op de beoordeling en wilskracht om het juiste te kiezen, ook in het werkleven.
Die zaken onderzoeken, hoort bij wat ik mind building noem. Oftewel, diep, vrij en kritisch nadenken. Het gaat hier echt om een individuele aanpak van persoonlijke integriteitsconsulten en in teamverband, als onderdeel van de algehele inrichting van integriteitsmanagement binnen organisaties.
Je ‘eigen’ huis op vier pilaren: fysiek, emotioneel, intellectueel en spiritueel
Met gedachtepatronen is steeds weer de vraag wanneer zaken iemand dienen en wanneer ze in de weg staan van verbinding met onszelf en anderen en van integer werken. Mind building biedt uitkomst.
Triggers van onrecht komen zeker in het werkende leven met grotere regelmaat voor dan we denken. Bijvoorbeeld iemands reputatie stukmaken, roddelen, sabotage, tegenwerking, nepotisme, corruptie, wegkijken, zaken onder het tapijt schuiven, iemand monddood maken, pesten enzovoorts. Op de arbeidsmarkt spraken we dan ook over (ongewenste) omgangsvormen en psychosociale belasting, lang voordat de term grensoverschrijdend gedrag vanuit het publieke debat populair werd.
Soms is het de kunst om niet alles helemaal fijn te willen slijpen vanuit mind building. Al is het maar om prioriteiten te stellen, of enige menselijke imperfectie te gedogen. Daarmee houden we iets in handen om gratie mee te praktiseren. Hoe dan ook, iedereen heeft steeds de taak om aan zichzelf werken, ook in het kader van werk. Dit aan de hand van de vier pilaren van het eigen ‘huis’, namelijk fysiek, emotioneel, intellectueel en spiritueel.
Geen droge kost
Gedachtepatronen kunnen integer leven en werken behoorlijk in de weg zitten. Ik deel daarom een lijst met herkenbare denkfouten, gevolgd door simplistische ideeën om daar op luchtige wijze antwoord op te bieden. Want in de herkenning zit de mogelijkheid tot progressie en in de eenvoud de kracht.
Ben je CEO of startend medewerker, heb je veel of weinig levenservaring, iedere dag beginnen we opnieuw aan ons eigen meesterwerk. Iedere dag worden intenties, attitude en gedrag weer uitgedaagd en integriteitsspieren getraind. Daarop neerkijken, bijvoorbeeld uit de hoogte doen, of alleen de wettelijke en procedurele checks-in-the-box regelen, betekent voorbij gaan aan de menselijke maat en aan wat vanuit de praktijk werkt. En in het bedrijfsleven is dat vaak iets anders dan de droge kost van de (soms wetenschappelijke of semi-wetenschappelijke) dikke en uiterst saaie handboeken.
Herken de denkfouten
- Jezelf met anderen vergelijken en je blik op je realistische zelf behoorlijk vertroebelen. Vaak zorgt dit voor angst of andere schadelijke emoties en gevolgen. Voor ongezonde competitie en gebrek aan samenwerking, of blokkades bij collectieve prestaties.
- Jezelf verantwoordelijk houden voor zaken en acties die je helemaal niet in de hand hebt. Vaak doen we dit omdat we in de illusie van de controle houden willen blijven zitten. Omdat we conflicten willen vermijden. En ons onderdanigheid en klein houden, soms omdat we dit ooit hebben aangeleerd.
- Jezelf niet verantwoordelijk houden en de schuld volledig toebedelen aan anderen. Vaak gebeurt dit omdat we het niet kunnen verkroppen dat anderen niet dezelfde (hoge) normen en waarden, of (kwaliteits-)eisen hebben.
- Je gevoelens tot de absolute waarheid bombarderen. Vaak zijn emoties juist het gevolg van overtuigingen en gedachten en dus een vertekend beeld van de realiteit – bijvoorbeeld onvolledig. In het ergste geval volgt er een vervelende reactie, of zitten we vast aan een self fulfilling prophecy.
- Jezelf vastzetten in moeten en had ik maar. Vaak doen we dit als er een discrepantie is tussen onze (hoge) verwachtingen en de realiteit.
- Jezelf negatief veroordelen in plaats van over een fout spreken. Vaak gebruiken we dan negatieve labels. Hier komen de diepgewortelde overtuigingen om de hoek kijken.
- Jezelf toestaan om te snel conclusies te trekken. Bijvoorbeeld dat iemand negatief op je reageert. Dus een soort van gedachtenlezen. Of voorspellen dat iets niet goed zal aflopen, ook als er geen bewijs is. Dus een soort van toekomstkijken. Vaak houden deze denkpatronen ons passief. Soms tast het niet alleen onze productiviteit aan, maar ook onze besluitvaardigheid, relaties en eigenwaarde.
- Jezelf toestaan om zwartwit te denken, of in termen van alles of niets. Vaak doen we dit wanneer we even niet kunnen relativeren.
- Jezelf overweldigen met uitgaan van het slechtste scenario, ongeacht de realiteit van de situatie. Vaak gebeurt dit als we niet rationeel kunnen blijven.
- Jezelf blijven focussen op een specifiek detail waar je helemaal op inzoomt. Dit kan zowel een positief als negatief gegeven zijn. Vaak gebeurt dit als we niet naar het volledige beeld kijken. Als we zaken niet (h)erkennen zoals ze zijn en er ons voordeel uit halen. Soms leidt dat blindstaren tot gevoelens van ontmoediging en hopeloosheid.
- Jezelf klein of op je plaats houden, door je successen af te wijzen. Oftewel, niet (h)erkennen wat je allemaal goed hebt gedaan en dat toeschrijven aan jouw merites. Vaak zit zo’n houding in de weg van nieuwe wegen bewandelen.
- Jezelf bezighouden met steeds dezelfde gedachten. Vaak gebeurt dat piekeren op obsessieve wijze en biedt dat ‘loepjesdenken’ geen nieuwe inzichten of oplossingen, waardoor je passief blijft.
Welke aanpak werkt voor jou het beste?
Mind building betekent met nieuwsgierigheid, zelfcompassie, zelfrespect, vergeving en soms humor onderzoeken hoe het allemaal in elkaar zou kunnen zitten. Vragen daarbij zijn: wie ben ik? Wat wil ik? Wat heb ik nodig? En hoe komen de zaken steeds weer samen? Hoe is het gesteld met mijn sterktes en zwaktes, expertises en voorkeuren? Hoe ga ik hiermee om en hoe gaan anderen hiermee om? Het gesprek aangaan voor het onderzoek en balans vinden in de realiteit. Dit alles door de lens bekeken van wat kloppend is vanuit moraal, ethiek en integriteit. Soms door moreel beraad.
Het betekent ook bronnen van angsten identificeren, om minder reactief te handelen en proactief te werken vanuit intenties en attitudes naar het gedrag toe. Soms vraagt dat om uit het hoofd te komen en meer in het lijf te gaan zitten. Bijvoorbeeld door te bewegen, te mediteren, gedachten op te schrijven, met anderen te praten en vaker ‘nee’ te zeggen. Het is het meer dan waard. Want hoe meer angst overwonnen wordt, des te meer vitaliteit, vindingrijkheid, verbinding en prestatie. Des te beter de beoordeling en wilskracht om het juiste te kiezen.
Evenwichtig blijven denken om argumenten voor en tegen bepaalde veronderstellingen te onderzoeken. Een tegengestelde mening hardop uitspreken, kan soms verrassende inzichten bieden. Overwegen of er zaken zijn die anders zouden kunnen, al is het maar een kleine activiteit om mentaal verder te komen. Juist een kleine activiteit in de zin van behapbaar, zinvol en op korte termijn is effectief.
Houd die verschillende aanpakken vervolgens bij en bestudeer ze eventueel als experimenten. Houd ook de positieve feedback van anderen bij. Zo heb ik een map in Outlook staan, genaamd Credentials. Daarin heb ik de mooiste reacties van anderen op mijn werk bewaard. Daarmee kan ik mijn progressie door de tijd heen vanuit het perspectief van anderen bijhouden en relativeren.
Progessie is een blijk van een verstevigd ‘huis’ en mind building de brug naar de beoordeling en wilskracht om het ‘juiste’ te doen. De kop in het zand steken, betekent dat het fundament blijft rammelen. Als het meezit, is daar niets van terug te zien. Als het tegenzit, stort de boel in. Ik wens iedereen een sterk huis toe. Daar horen onderhoud en verbouwingen door de tijd heen steevast bij.
Door: Dina-Perla Portnaar. Zij werkt al 18+ jaar in het bedrijfsleven. Ze werkt één op één en in teamverband aan preventie en integriteit.
