Het overkomt iedereen: als je denkt aan wat je wil, komen er gedachten bij je op waarom je dat niet kan. Je eigen hersenen belemmeren je en zeggen dat het je allemaal niet gaat lukken. Belemmerende overtuigingen zitten je in de weg. Je wil iets, maar je vertelt jezelf dat er een reden is waarom je dat niet zou kunnen doen.
‘Om te kunnen veranderen moet je jouw overtuiging in twijfel durven trekken.’ Kenneth George Mills, Canadees filosofisch spreker en schrijver (1923-2004)
Wat zijn belemmerende overtuigingen?
Zo kan je bijvoorbeeld aan jezelf vertellen dat je niet kan autorijden of dat je niet creatief bent. Als je het maar vaak genoeg tegen jezelf zegt, ga je het vanzelf geloven. Je overtuigt jezelf hiervan en dan kan je het ook echt niet en ga je het zeker niet meer proberen. De belemmerende overtuiging weerhoudt jou ervan om niet volledig te doen wat je zou kunnen doen en je potentie niet te benutten. Want als je bijvoorbeeld lessen zou nemen en zou gaan oefenen, dan leer je (beter) autorijden. Maar door je overtuiging gaat het mis. Want je hebt als het ware besloten dat je het niet kan. Lastig aan deze belemmerende overtuigingen is dat je het vaak onbewust doet. Je beseft niet dat je jezelf ervan overtuigd hebt en een belemmering hebt.
Je hersenen houden ervan dat je je comfortabel voelt. Dat is maar goed ook, want dit risicomijdende gedrag houdt ons in leven. Als je doet wat je kent, dan weet je waar je aan toe bent en dat vinden we veilig en prettig. Zodra je uit je comfortzone komt, wanneer je het spannend vindt, maken jouw hersenen excuses voor je waarom je dat niet zou moeten doen. En dan stappen we graag weer terug naar waar we het comfortabel hebben. Belemmerende overtuigingen komen dan ook vaak voort uit angst of perfectionisme.
Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg
Maar in de comfortzone kom je meestal niet verder. Albert Einstein zei al: als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg. Zo hebben we belemmerende overtuigingen die ons kunnen weerhouden van wat we willen doen. Hieronder vind je enkele voorbeelden. Welke herken je bij jezelf?
- Ik moet door iedereen aardig gevonden worden
- Ik mag geen fouten maken.
- Het is niet voor mij weggelegd.
- Als het niet op mijn manier gaat, dan gaat het fout.
- Ik ben een onzeker type.
- Ik kan het niet alleen.
- Het is te laat voor mij om hieraan te beginnen.
- Ik kan niet veranderen, ik ben zoals ik ben.
- Voor ieder probleem bestaat er maar één perfecte oplossing.
- Het is nu niet het juiste moment. Ik moet eerst … voordat ik … Zodra ik me beter voel dan … Zodra ik meer geld heb dan … Tot die tijd kan ik niets doen.
- Ik kan niet leven met onzekerheden.
- Ik ben niet creatief/muzikaal/technisch/spontaan/…
- Anderen zijn beter in deze baan, dus ze zullen nooit voor mij kiezen.
- Ik ben niet handig.
- Ik ben te oud om voor mezelf te beginnen.
- Ik ga het niet proberen, want het gaat toch niet lukken.
- Mijn ouders/partner/baas zegt dat ik … niet kan.
- Ik heb het al eens geprobeerd en toen lukte het ook niet.
- Ik weet niet hoe ik dit soort dingen kan aanpakken.
- Ik ben het niet waard om deze aandacht te krijgen, zoveel te verdienen, hier een compliment voor te krijgen.
- Ik verdien het niet dat iemand van me houdt.
- Als ik mezelf ben, word ik niet geaccepteerd.
Je kan gelukkig belemmerende overtuigingen overwinnen. Met de vier stappen herkennen, erkennen, ombuigen en herhalen, kan je jezelf als het ware opnieuw programmeren.
Herkennen
Het begint met te herkennen welke belemmerende overtuiging(en) je hebt. Uit de voorbeelden die ik eerder noemde, heb je er vast al een aantal voor jezelf herkent. Heb je er nog geen herkent? Kijk dan eens naar je huidige leven. Zie je daar patronen? Waar geloof jij in? Vaak komt een belemmerende overtuiging vanuit je verleden. Je hebt het eerder ergens geleerd en je gelooft dat het altijd zo zal zijn. De overtuiging hoeft niet precies te verwoorden wat er is gebeurd, maar is meestal jouw interpretatie ervan.
Vind je het lastig om ze bij jezelf te herkennen? Praat erover met anderen of raadpleeg een coach als je er echt mee aan de slag wil.
Erkennen
Het helpt om te kijken naar hoe je overtuigingen zijn ontstaan. Zijn er dingen die je van je ouders of grootouders hebt overgenomen? Zijn er dingen van school die je erin herkent? Zijn er dingen vanuit de media die je hebt gezien of gehoord? Zijn er andere dingen van vroeger die een grote impact op je hebben gehad?
Het is belangrijk om naar jezelf te erkennen dat het niet de waarheid is, maar een belemmerende overtuiging. Ieder moment is een nieuw moment en jij hebt je in je leven ontwikkeld en veel geleerd. Je houdt je overtuiging zelf in stand, maar dat hoeft dus niet.
Overtuigingen hoeven niet per se een probleem te zijn. Ze kunnen je ook helpen. Dan zijn ze zeker zinvol. De overtuiging ‘Ik ben dapper’ zal je in het leven zeker verder brengen. Ook al zullen er momenten zijn dat je je niet dapper voelt. Als je overtuigingen je tegenhouden, kan je er last van hebben. Ze heten niet voor niets belemmerend. Door te erkennen dat het ‘slechts’ een overtuiging is, kan je ermee aan de slag om het aan te passen. Je zegt als het ware tegen jezelf: ‘Ik kan het veranderen, want het is niet zo. Het was een overtuiging, maar niet de waarheid.’ Als je weet waardoor ze zijn ontstaan, kan je bijvoorbeeld toevoegen: Mijn leraar zei het tegen mij, maar daardoor is het nog niet waar.’ Het kan fijn zijn om een vertrouwd iemand hierbij te betrekken die je kan helpen om te herkennen en erkennen en je eraan kan blijven herinneren dat het een overtuiging is en niet de waarheid.
Ombuigen
Nu je weet wat je belemmerende overtuiging is, buig je die om. Bijvoorbeeld van ‘ik kan het niet alleen’ naar ‘ik heb voldoende kracht in me om dingen alleen te doen’. Dat klinkt eenvoudig, maar dat is het vaak niet. Het helpt om het niet alleen in je hoofd tegen jezelf te zeggen, maar het ook echt op te schrijven en hardop tegen jezelf te zeggen. Daarmee maak je het nog concreter voor jezelf. En welk gedrag hoort daar voor jou bij? Welke dingen kan je bijvoorbeeld prima alleen doen? En welke dingen doe je ook al prima alleen? Wat wil je anders doen? Maak het zo concreet mogelijk voor jezelf.
Herhalen
De belemmerende overtuiging heb je heel vaak tegen jezelf gezegd. En dat moet je met de nieuwe ook doen. Je kunt dat op allerlei verschillende manieren doen. Bijvoorbeeld hardop tegen jezelf zeggen in de spiegel of opschrijven. Plak een sticky note op je laptop als dat je helpt om het je te blijven herinneren of op je keukenkastje, waar je het ook maar vaak ziet. Zoek bevestiging van de nieuwe overtuiging voor jezelf. In het voorbeeld: wanneer is het je wel gelukt om iets alleen te doen? Bewijs zo het tegendeel. Ook helpt het om vertrouwde personen te vragen om je hierin support te geven.
En als laatste helpt het om de nieuwe waarheid ‘ik heb voldoende kracht om het alleen te doen’ vaak tegen jezelf te zeggen. Dit noemen ze ook wel affirmaties.
Met deze nieuwe zin her-programmeer je je hersenen als het ware. In het verleden heb je vaak de belemmerende overtuiging tegen jezelf gezegd en herhaalt en herhaalt. En nu buig je dat om door de positieve variant tegen jezelf te zeggen en te herhalen en te herhalen.
Belemmerende overtuigingen veranderen is lang niet altijd gemakkelijk en het kost tijd en aandacht. Zoek mensen om je heen die een positieve invloed op je hebben, geef het tijd en wees niet te streng voor jezelf. Als je het echt lastig vindt om belemmerende overtuigingen voor jezelf te herkennen of om ze om te buigen, dan kan een coach hierin helpen.
Bron: Voorelkaarkrijgkunde – Zó pak je veranderingen energiek aan door Marjolijn Feringa.
